Tyfu bwyd, hel fy nhamaid, a'r byd o nghwmpas i, 700 troedfedd uwchben lefel y môr.

30.12.14

Saith Rhyfeddod y Gwyliau

'Na ddywed ddrwg am y flwyddyn
Nes dyfod am ei therfyn',
medden nhw.

Dwi ddim yn hoff o'r drefn yr adeg yma o'r flwyddyn o roi rhaglenni teledu a radio, ac erthyglau papur newydd ac ati, yn edrych yn ôl ar y flwyddyn a fu. Esgus i ailgylchu hen ddeunydd a chreu rhywbeth rhad. Dim pawb sy'n gwirioni 'run fath...

Yr haul wedi mynd i ochr Croesor y Moelwynion ar ddiwedd diwnod hyfryd. 28ain Rhagfyr 2014
Dwi yn hoffi edrych ymlaen, ar y llaw arall. Dyna pam fod y diwrnod byrraf, yn rhyfeddod rhif 1 i mi. Y dyddiau duon bach wedi mynd a hen edrych ymlaen at y dydd yn ymestyn fesul munud/ddau nes daw'r gwanwyn eto. Wrth gwrs ei bod yn wych cael rhannu brwdfrydedd Nadoligaidd y plant, ond rhyngthoch chi a fi, dwi'n meddwl bod Rhagfyr y 21ain yn ddiwrnod pwysicach i mi na'r 25ain.


Fodca llus. Oriau mân 30 Rhagfyr 2014
Rhif 2. Blas yr haf, ganol gaeaf. Cael mwynhau jam llus ar dôst, fore Dolig, a'r rheiny wedi eu hel ar y mynydd yn haul mis Awst. Wedyn cacan-blât lus gan Mam ar Ŵyl San Steffan, a chrymbl mwyar duon gan y fam-yng-nghyfraith ddeuddydd yn ddiweddarach.

A chael agor y fodca llus o'r diwedd, yng nghwmni ffrindiau a mwynhau pob diferyn a phob munud, ar ôl noson allan yn nhafarn gymunedol Y Pengwern, yn Llan 'Stiniog. (Testun pennod o gyfres ddifyr S4C Straeon Tafarn Dewi Pws yn ddiweddar).


Rhif 3. Dyddiau rhewllyd glas a'r Moelwynion yn wyn dan eira. Dwi'n meddwl 'mod i wedi mwydro sawl gwaith bod yn well gen' i ddyddiau caled braf o wasgedd uchel yn y gaeaf na dyddiau poeth hafaidd. Llawer llai o bobl allan ar y mynyddoedd yn un peth! Patrymau cymleth a hardd ryfeddol mewn barrug a rhew. Ac esgus i chwarae efo botwm macro'r camera. Dod i'r tŷ at y tân ac at baned boeth, efo'r bysedd yn llosgi gan oerfel ar ôl taflu mopins neu yrru sled. A chael ein hatgoffa pa mor hardd ydi'n milltir sgwâr ni.



Rhif 4. Cael cwmpeini'r teulu estynedig, a ffrindiau o bell ac agos. Chwarae gêm, hel clecs, dal i fyny, tynnu coes, a chrwydro ar hyd hen lwybrau.

Clincar o set gan y Candelas. Y Pengwern, 29 Rhagfyr 2014

Rhif 5. Sbarion twrci! Mewn brechdan efo stwffin. Efo sglodion a mae-o'n-neis. Mewn cyri efo pwmpen las sydd wedi bod yn aros ei chyfle i dynnu dŵr i'r dannedd ers yr haf. Mae cnawd melys, oren llachar y pwmpenni crown prince, ganmil gwaith mwy blasus na'r hen bethau croen oren Calan Gaeaf.

Rhif 6. Orig ychwanegol yn y gwely ambell fore, ac anghofio'n llwyr am boenau meddwl gwaith am 'chydig o ddyddiau.

Rhif 7, a mwy. Canu plant; pwdin siocled cartref; cryno ddisgiau Band Arall (Lleuad Borffor), a Candelas (Bodoli'n ddistaw); gloynod byw yn gaeafu yn y cwt coed tân; ffilm 'It's a Wonderful Life' eto; dal trên i Betws am ginio; ysbryd cymunedol 'Stiniog; cwrw Llŷn a chwrw Cader; darllen efo'r Fechan; robin goch yn canu nerth ei ben yn y gelynnen; oglau blodau bocs y gaeaf; diffodd y teledu i chwarae gêm; nosau serog; diferion dŵr ar ddail kale yn sgleinio yn haul y pnawn ar ôl i'r rhew feirioli.

Rhestr rad iawn ar y cyfan. Mae'r pethau gorau mewn bywyd yn bethau nad oes angen hysbysebion pengwins a sêls gwirion i'ch denu i wario cannoedd arnynt, ond calla dawo am bethau masnachol y Nadolig am rwan!

Blwyddyn newydd wych i chi.










30.11.14

Crwydro

Dwn 'im lle aeth Tachwedd. Duw a wyr lle'r aeth yr undeg-saith mlynedd dwytha chwaith.

Dwi 'di bod yn rhedeg efo'r ferch hynaf i weld prifysgolion, cyn iddi hi adael y nyth. A dwi wedi manteisio ar gyfleon prin hefyd i ymweld ag ambell le oeddwn i eisiau gweld, tra o'n i wrthi.


Mae'r hydref yn gyfle i gwrdd â chriw coleg bob blwyddyn, ac mi fuon ni'n cerdded darn o lwybr yr arfordir eto eleni. Darn byrrach nag arfer, er mwyn gwylio tîm rygbi Cymru'n colli eto. Cafwyd diwrnod a noson i'r brenin, er gwaethaf y siom yn stadiwm y mileniwm. Eto.

Ta waeth, roedd y tywydd yn sych ar y cyfan; y golygfeydd yn odidog; a'r cwmni'n dda. Amhrisiadwy.

Rhaeadr Cwm Buwch, efo Cei Newydd yn y cefndir.
Dro arall, mynd efo'r teulu i gwrdd â chyfeillion yn Oriel Glyn y Weddw, Llanbedrog, a'r Fechan a finna'n dianc ar hyd y traeth, dringo er mwyn crwydro'r pentir, a rowlio chwerthin wrth ddal ein cotiau'n agored i'r corwynt a cheisio hedfan! Dyddiau difyr.
Mynydd Tir Cwmwd, Llŷn
 
Gardd Eden, Cernyw, uchod ac isod. Anti-cleimacs braidd ar ôl meddwl mynd ers talwm. Adeg anghywir o'r flwyddyn, siwr o fod. 

Dwi ddim yn siwr be ydi gwerth addysgol, na pa mor gynaliadwy yn y tymor hir ydi tyfu coedwig drofannol ar Ynys Prydain, a'r holl egni sydd ei angen i'w chynnal. Y drws nesa i'r biodome POETH, oedd rinc sglefrio rhew, yn defnyddio llwyth o drydan i'w gadw'n OER!    


Ychydig o arddio sydd wedi bod acw trwy Dachwedd, er inni gael nifer o ddyddiau braf.

Dwi wedi codi'r tatws a'r moron olaf heddiw a'u cael i ginio, efo brocoli cynta'r gaeaf a maip a chenin o'r ardd hefyd. Mi fues i'n chwynnu chydig a rhoi'r gwelyau i gysgu dan gardbord tan y gwanwyn.

Cilmeri. Man sy'n dal i'm tynnu yno am y canfed tro. Dwi ddim yn licio gyrru ar yr A470 heb alw yno am ychydig funudau o hel meddyliau a breuddwydio.
Gerddi Plas Tanybwlch wedi bod yn werth ymweliad ar ôl ail-agor hefyd. Mi gawson nhw ddiawl o lanast yng ngwyntoedd Chwefror, a chymryd misoedd i'w glirio.
Mae staff y Parc Cenedlaethol wedi bod yn cadw blog am y gerddi yn fan hyn.


31.10.14

Dal i hel

Mae'r tomatos yn dal i aeddfedu yn y ty gwydr, a'r tywydd mwyn yn dal i blesio.


Ches i ddim arlliw o'r aflwydd blight ar y tomatos eleni, felly mae'r ffrwythau wedi cael aros ar y planhigion tan rwan. Bach iawn fydd y cnwd o domatos gwyrdd felly, a da o beth 'di hynny.

Mi dyfis i dri math o domatos o had y tro yma. Moneymaker ydi'r rhai cochion crwn. "Di-flas" yn ôl rhai, ond yn ddibynadwy, di-drafferth, a chanmil neisiach na thomatos siop. Yn enwedig o'u bwyta'n gynnes o'r goeden.
Ildi ydi'r tomatos bychain melyn siâp ŵy. Hyfryd a melys, ac yn bendant ar restr 2015.
Hadau ges i am ddim o gylchgrawn oedd y ddau ohonyn nhw, a digon ar ôl at y flwyddyn nesa.

Hâd ddaeth fy rhieni adra efo nhw o wlad Groeg ydi'r un mawr, a doeddwn i ddim yn disgwyl llawer o rhywbeth sy'n arfer tyfu yn haul y Med... ond mi ddoth. Drwg ydi, 'mond dau ffrwyth ges i!

Mi gawsom ni salads lu, tomatos wedi eu pobi, sawsiau pasta, ac yn fwyaf diweddar, cawl blasus gan Y Pry' Llyfr, merch rhif 2, sy'n codi'n amlach erbyn hyn o'i nofelau i arbrofi wrth y popdy.



Ges i hadau ciwcymbars am ddim hefyd, a'r rheiny wedi talu am eu lle ochr yn ochr â'r tomatos. A basil 'run fath.


Mae rhywfaint o datws, moron a maip dal yn y ddaear yn barod i'w hel; ychydig o seleriac a cêl a chenin ar gael hefyd. Y cwbl yn yr ardd gefn.




Dyma'r pethau olaf ar y rhandir eleni: ffa dringo hardd wedi deor o'u pods, fel wyau cwtiad ar draeth cerrig.


Mae digon o waith i'w wneud dros y gaeaf, ond pan mae rhywun wedi cael blwyddyn dda, tydi o ddim yn teimlo fel gwaith nac'di.

Edrych ymlaen sydd rwan...



21.10.14

Dewch i lawr i Garej Paradwys

Lle i luchio sbwriel fu'r cwt ers talwm.

Lle i dreulio cyn lleied o amser a phosib ynddo.



Asbestos. Hwnna ydi o.




Dwi wedi bod ofn gwneud rhyw lawer yn y cwt ers tro, a phawb arall yn y teulu wedi eu gwahardd rhag mynd i mewn o gwbl.









Roedd cyflwr yr asbestos ar y to wedi dirywio'n arw, a darnau'n plicio oddi arno, gan greu llwch 'run pryd.

Dwi wedi bod yn beirianydd atomfa yn y gorffennol. Ac yn gyw-dringwr; wedi crwydro lefelydd a thyllau hen chwareli; neidio o'r graig i Lyn Cwn; dwi wedi bwyta madarch gwyllt amrywiol; yn defnyddio llif gadwyn yn rheolaidd; ac weithiau'n aros allan ar y cwrw yn hwyrach na ddyliwn i.

Pethau peryglus pob un.
Ond dwi ddim yn wirion chwaith!

Roedd yn rhaid i'r asbestos fynd felly.

Hefyd, mae'n anodd garddio heb gwt da, ac roedd yn hen bryd i mi ddefnyddio'r ty gwydr i dyfu bwyd yn hytrach na fel storfa.





Cwmni arbenigol wnaeth y gwaith budr, a fi wnaeth yr ail-adeiladu, rhwng cawodydd, efo cymorth gwerthfawr fy nhad a nhad-yng-nghyfraith.

Crefftwyr ill dau. (Gwell rhoi canmoliaeth, yn barod at pan fydda'i eu hangen nhw eto. Maen nhw'n rhad iawn hefyd!)

Roedd yn rhaid i gynnwys y cwt: yn feics a sgwtyrs a slediau, twls a choed a dodrefn, i gyd fyw dros dro yn y ty gwydr ac ar y lawnt, a phob twll a chornel oedd ar gael.











Er ychydig o strach ac ymdrech, mae popeth yn ei le rwan, a Dafydd El yn dod i dorri rhuban acw pan mae'r Fodca Llus yn barod medda fo.

Neu ella mae dychmygu hynna wnes i.

Ar hyn o bryd mae o'n drefnus, a dwi'n gweld top y fainc waith eto o'r diwedd.

Heb drydan yno, mae ychwanegu dau stribed o blastic clir wedi gwneud byd o wahaniaeth i'r golau.

Roedd clirio'r cwt yn un o'm addunedau i ar ddechrau'r flwyddyn, a thrwy wyrth, dwi wedi llwyddo i'w gwireddu. Ond mae o wedi fy atgoffa o'r rhai dwi wedi eu hanwybyddu hefyd!


Ymysg y tunelli o stwff fues i'n gario i'r ganolfan ailgylchu o'r cwt oedd dwsinau o botiau paent hanner gwag. Bu'r Fechan a finna'n paentio ambell i gwpwrdd cyn mynd a nhw, a chael andros o hwyl ar gymryd arnom ein bod yn artistiaid mawr!




 Garej Paradwys. Ail Symudiad 1981. Parch!















9.10.14

"Llai na 31"


Daw'r pennawd o adroddiad gan newyddion Radio Cymru ar y 7fed o Hydref, yn son cyn lleied o bobl oedd wedi cymryd maintais o wasanaethau iechyd dramor. "Mae BBC Cymru wedi deall bod llai na 31 o gleifion wedi gwneud cais..."  Aaaaaaaaaaaaaach!!  Llai na 31 o ddiawl... 30 felly ia? Asiffeta.

Un o raglenni 'Becws' ar S4C hefyd bron a denu bricsan trwy'r teledu:
"...ffrindiau fi yn TAFLU CAWOD BABI  i fi..."
Dyna fo. Dwi'n mynd! Oes yna dymor tyfu hir ym Mhatagonia dwad?


Dwi heb fod yn ddigon hy' i adolygu dim ers talwm. Be' sydd wedi'ch gwylltio, neu'ch plesio chi ar y bocs eleni? Gyrrwch air. Dyma ambell feicro-adolygiad sydyn:

Gardd Pont y Twr. Cwmni Da. S4C, gwanwyn 2014
Syniad ardderchog am gyfres. Yn dilyn Sioned ('Byw yn yr Ardd' gynt) a'i theulu wrth ddatblygu gardd yn eu cartref newydd ger Rhuthun. Cyfres ddifyr, efo Iwan y gwr yn amlwg yn frwd dros ddulliau organic a chynaliadwy. Y rhaglenni'n dioddef clwyf arferol S4C o gynnwys dim ond 21 munud o ddeunydd gwreiddiol bob wythnos. Byddai awr o raglen wedi bod yn well, er mwyn dilyn datblygiadau'r ardd yn iawn. Gwerth chweil serch hynny. Gobeithio y bydd ail gyfres.
Os na welsoch chi hi, mae dolen ar waelod y rwdlian yma i glip cyflwyno'r gyfres.

Tyfu Pobl. Cwmni Da. S4C, hydref 2014
Ail gyfres. Difyr, ond rhy fyr eto. Yn bersonol, bysa'n well gen' i eu gweld yn treulio mwy o amser efo cymeriadau rhandiroedd Port, yn lle gwastraffu amser efo'r ysgolion. Welis i ddim hyrwyddo na hysbysebu'r gyfres yma o flaen llaw, ac mi aeth y bennod gynta' heibio cyn inni wybod amdani. Canlyniad i'r arfer yn y ty yma o wylio bron popeth wedi ei recordio, neu ar y we. Angen i S4C ystyried sut i ddenu pobl i wylio tybed, os ydi'r gynulleidfa darged yn y niwl?
Y pennodau diweddaraf dal ar gael ar wasanaeth Clic am ryw hyd.


Cyfresi eraill ardderchog ar S4C: Olion; Caeau Cymru; Darn Bach o Hanes; Arfordir Cymru.
Radio Cymru: Galwad Cynnar wastad yn werth ei ddal ar yr iPlayer neu bodlediad; hefyd 'Dod at ein coed', Llion Williams ar be' mae coed yn olygu i bobl Cymru. Byd Iolo; Sesiwn Fach; Georgia Ruth a Lisa Gwilym ar C2. Ac ar Radio 4: 'From Roots to Riches', hanes perthynas pobl efo planhigion, gan staff gerddi Kew. Ambell bennod yn sych, ond difyr fel arall. Podlediad ar gael.



Ro'n i'n ymwybodol o wefan Galwad Cynnar a'i orielau o luniau gwych, ond doeddwn i 'rioed wedi sylwi o'r blaen ar yr adran Silff Lyfrau.
Gobeithio y datblygith hwn i gynnwys llawer mwy o lyfrau Cymraeg gydag amser, ond ew, byswn i wrth fy modd yn cael gafael ar gopi o lyfr 'Y Garddwr Cymreig' a argraffwyd dros ganrif a hanner yn ol.


Son am wefannau, os oedd blogs Cymraeg am arddio a'r amgylchedd yn brin pan es i ati gynta, mae llai fyth rwan. Mae pump blog o'r rhestr ar y dde wedi bod yn segur ers tro byd, felly dwi wedi eu symud nhw i'r adran 'Be' di be?'

Biti. Roeddwn yn hoff iawn o Hadau, Blog Garddio Bethan Gwanas, Bwyta Gwyllt, Tonnau'r Haul i Bethau Lliwgar a Blasus. Aeth 14 mis heibio ers i'r cyntaf ohonynt bostio ddwytha, a 4 mis ers i'r olaf ddistewi. Ond dwi'n sicr o fynd yn ol yn achlysurol rhag ofn iddynt gael ail wynt. Mae hanes y bumed blog yn dristach. Marwodd awdur blog Cadw Rhandir dros y Pasg. Roedd ei gofnodion cryno am hynt sefydlu rhandir newydd yn ddifyr iawn. Heddwch i'w lwch.

I ddilyn rywbryd cyn Sul y Pys efallai - adolygu neu fwydro am lyfrau diweddar.

Llun gan Y Fechan

Dolenni-
Gardd Pont y Twr
Tyfu Pobl


7.10.14

Ffarwel haf

Mi fuodd mis Medi'n ffeind iawn yma; yn ymestyn ein tymor tyfu byr, ac yn aeddfedu'r india-corn ac yn cochi'r tomatos. Diolch amdano.


Popcorn fiesta, gan James Wong ydi'r corn, efo amrywiaeth o liwiau ar y cobiau, o biws i felyn, llwydlas a du. Lluniau'r corn wedi popio i ddilyn rywbryd eto!


Y bwmpen gynta'n dipyn mwy na rhai y llynedd, ond fel awgrymais ganol Awst, mwngral ydi hi. Mi ddefnyddiais i hadau oedd wedi eu croes-beillio. Crown Prince ydi un o'r rhieni, ond dyn a wyr be ydi'r llall. Yn y blasu fydd y prawf wrth gwrs. Dwy bwmpen arall i ddod. Maen nhw'n cael aros ar y planhigyn nes daw'r barrug.

Am bod Medi wedi bod mor sych, mi gawsom ni gnwd ychwanegol o fefus trwy'r mis. Fel arfer, pan mae'n wlyb, mae'r malwod yn difetha pob un. Daeth y glaw yn nyddiau ola'r mis, a daeth y slygs rheibus i'n hatgoffa ni pwy ydi'r bos!

Y ffa dringo olaf yn dal i dyfu hefyd. Ond y ffa borlotti tu mewn ydi'r nod bellach yn hytrach na'r podiau gwyrdd. Rhai ar gyfer y sosban, a rhai i'w cadw nes daw'r gwanwyn eto.

Doedd yr ymdrech i gael cnwd ychwanegol o bys hwyr ddim yn werth y drafferth a deud y gwir. Mi gafodd y planhigion i gyd hen lwydni llychlyd afiach drostynt.  Gan fod pys yn cadw'n dda, gwell o lawer o hyn ymlaen fydd tyfu mwy yn gynnar i'w rhewi.

Dwi'n dal i godi moron, maip a bresych deiliog. Tydi'r oca heb eu cyffwrdd hyd yma, ac mae twmpathau o afalau yn y gegin yn aros am sylw.

Blodau cloch yr eos, neu ffarwel haf



10.9.14

Hud a lledr

Mi ges i gyfle i hel ychydig o eirin gwyllt wythnos yn ol, a hynny am y tro cyntaf ers tua 4 blynedd, oherwydd hafau hesb yn y safleoedd arferol. Damsons ydyn nhw; rhai melys, hyfryd, ar goeden wedi tyfu trwy wal gardd allan i'r gwyllt.


Wrth gwrs mi wnes i  rywfaint o jam, fel arfer, ond o'n i isio rhoi cynnig ar be mae rhai yn alw'n 'fruit leather' hefyd. 

A dyma fo:



Dilyn rysait Pam Corbin -guru jam criw River Cottage- wnes i. Berwi pwys o eirin, pwys o afalau Enlli, a'i wasgu trwy ridyll. Ychwanegu me^l, a'i roi yn y popdy ar wres isel iawn am ORIAU!


Ia. Mae o'n ddigon blasus, ond dim ond un o'r plant sy'n ei fwynhau, a'r ddwy arall yn troi eu trwynau. Wna'i o eto? Efallai. Mae'n werth trio pob peth un waith o leiaf tydi.

Cais rwan: diolch i'r rhai ohonoch sy'n gyrru sylwadau. Maen nhw'n werthfawr iawn. Ond mae'r gweddill ohonoch yn swil ofnadwy!

Be' am yrru gair i gynnig enw Cymraeg addas ar gyfer 'fruit leather'? Dwi ddim yn hoff o'r term 'lledr i ddisgrifio rhywbeth blasus i'w fwyta! Be' fysa'n ddisgrifiad gwell?

Dwi'n edrych ymlaen i glywed gennych! Diolch.




30.8.14

Fel huddug i botas

Mae llwyth o bethau wedi digwydd yn yr ardd a'r rhandir, ond rhwng pob peth, ches i ddim cyfle i'w cofnodi. Yn bennaf oherwydd hyn:





Nid y fi, ond Y Pobydd druan: wedi torri ei choes ar ymweliad a cherrig llithrig Pistyll Rhaeadr.




Oherwydd gwario (cyndyn, ond angenrheidiol) ar ddwy ffenast fawr a tho newydd ar y cwt, gwyliau adra oedd y cynllun eleni. Diwrnod ar Ynys Llanddwyn, un arall yn Sw Gaer ac yn rinc sglefrio (!) Glannau Dyfrdwy, ymweliad a'r sinema, gerddi Bodnant, ac yn y blaen.


Ar y diwrnod y clywodd y Pobydd grac swnllyd yn ei fibula chwith, roedden ni wedi llwyddo i ymweld ag eglwys Pennant Melangell, ac ar ein ffordd i ddrysfa ger y Trallwng -maze y bu'r Fechan yn ysu i'w weld ers wythnosau.

Ond, ar ol yr ymweliad tyngedfennol a rhaeadr uchaf Cymru, dim ond ystaflelloedd aros a phelydr X yng Nghroesoswallt a Bangor welson ni wedyn. Que sera sera.

Mae o'n wyliau na fyddwn yn anghofio fyth!
Bodnant

Llanddwyn o'r gogledd, a'r tir mawr yn y cefndir

Yn ol ar y rhandir, roedd y gwely lasagne yn fethiant yn ei flwyddyn cynta'. Roedd y slygs yn amlwg wrth eu boddau efo'r gwellt yn y gwely, ac mi gawson nhw wledd o datws. Mwy mewn ffaith na'r tatws oedd yn werth eu cadw! Ta waeth, mi fydd y gwellt wedi pydru erbyn y flwyddyn nesa' gyda lwc.

Bwyd slygs


Dros yr ychydig ddyddiau na fedrwn i ymweld a'r rhandir, mi ffrwydrodd y tyfiant ar y ffa dringo, nes bod rhai ohonyn nhw wedi tyfu'n fwy na fyddwn fel arfer yn ganiatau.

Cael yr had wnes i gan gyfaill oedd wedi symud i dy newydd, efo polytunnel yn yr ardd, a ffa 2013 yn dal yno wedi sychu ar y planhigion. Dwi ddim yn gwybod be ydi'r variety felly, ond dwi'n siwr eu bod yn fath o ffa yr oedd y cyn-berchennog yn tyfu i'w dangos mewn sioeau. Beth bynnag am hynny, maen nhw'n ffa blasus iawn wedi eu hel yn ddigon bach.



15.8.14

D'yn ni ddim yn mynd i Birmingham

Mae gen i aduniad ysgol ym mis Medi, a dwi'n edrych ymlaen i ddal i fyny efo cyd-ddisgyblion alltud, 40  30* mlynedd ar ol i bawb ddilyn llwybrau a gorwelion gwahanol.

Ond mynd a dod fydd y rhan fwyaf y noson honno: mi fydd yn hyfryd eu gweld yn ol yn y fro, fel gwennoliaid yn y gwanwyn. Ond mynd maen nhw drachefn.

Adar o'r unlliw: y Peiriannydd, y Warden, a'r Dyn X-ray, ar Faen Esgob
Mae'r dryw bach, y robin goch a'r deryn to yma trwy'r flwyddyn. E'lla na weli di nhw bob dydd, na'n rheolaidd bob wythnos, ond galli di ddibynnu arnyn nhw pan ti angen diwrnod i'r brenin. Mae rhai yn byw ymhellach na'u gilydd, ond mae ychydig o ymdrech yn arwain at lwyddiant yn amlach na pheidio.


Rhai felly ydi ffrindiau bore oes; rhai sydd wedi cadw cysylltiad, ac yn parhau i gadw oed mewn tafarn ac ar fynydd, er mwyn hel atgofion a rhoi'r byd yn ei le, bob hyn-a-hyn. Efo criw felly fues i ddydd Sadwrn yn crwydro ardal ddiarth.

Merlod y Carneddau, grug, a Phen-y-gogarth yn gwthio i'r mo^r


Er bod ambell i ditw a bran ar goll o'r haid arferol, roedd yn ddiwrnod hwyliog, yn cerdded dan haul braf, trwy ffriddoedd o rug ac eithin, piws a melyn, o Fwlch Sychnant, uwchben tref Conwy. Heibio Llyn Gwern Engan, a godrau Craigyfedwen; trwy Penffriddnewydd, Maen Esgob, a chylch cerrig Cefn Llechen; heibio murddun Tyddyn Grasod a'i gorlan arbennig; Cefn Maen Amor wedyn, a maen hir Maen Penddu, a hen chwarel lechi Tal-y-fan. Oedi i edmygu waliau cerrig sych y Ffriddlys, ardal o fynydd garw gafodd ei amgau rywbryd gan breswylwyr optimistig Tan-y-graig...  murddun ydi hwnnw hefyd heddiw.

Yna cyrraedd copa Tal-y-fan. Blewyn yn uwch na dwy fil o droedfeddi; 610 metr uwchben y mor glas islaw i'r gogledd, ac felly'n mynnu'r hawl i gael ei alw'n fynydd!

Roedd ein llwybr yn dilyn rhan o Daith Pererin y gogledd sy'n anelu am Enlli. Ond pererindod gwahanol iawn oedd gennym ni dan sylw, gan fynd ar ein pennau am weddill y dydd i dafarn Yr Albion yng Nghonwy. Mi fuon ni'n chwilio am esgus i ymweld a'r dafarn yma ers ei agor ddwy flynedd yn ol, gan bedwar bragdy lleol. Ac roedd yn werth aros amdano.


Syniad oedd yn plesio yn yr Albion: gwerthu tri traean peint am deirpunt, er mwyn cael blasu'r amrywiaeth o gwrw lleol oedd ar gael. Cwrw Clogwyn gan fragdy Conwy oedd fferfryn pawb.

Maen Penddu
Un cwyn oedd gen' i braidd. Os gawsom ni'n swyno gan enwau hardd, hynafol, Cymraeg, yr ardal, roedd Seisnigrwydd y dref yn siom.

Un o gorlannau didoli nodweddiadol y Carneddau, ger Tyddyn Grasod. Pawb yn hel y defaid o'r mynydd, a'u rhannu wedyn i ddwsin o wahanol gelloedd, yn ol eu perchennog.                 Afon Conwy yn y cefndir.

Ond fel arall, diwrnod i'r brenin go iawn. Diolch 'ogia.

Fel mae o'n wneud ar gychwyn pob taith i ni rannu ers yr wythdegau, atgoffodd y Peiriannydd ni trwy ddyfynu'r Tebot Piws nad oedden ni'n mynd i Birmingham, a phawb yn rowlio llygaid a chwerthin, gan ddiolch ein bod yn mynd i le brafiach o lawer.

Erbyn saith roedd yn amser i bawb wasgaru i bedwar cyfeiriad, ac wrth gerdded dros Afon Conwy er mwyn dal y tren ola' adra o Gyffordd Llandudno, trodd fy sylw i at y daith nesa'...


Cyn belled bod y cwmni'n dda, a'r cwrw'n flasus, dim ots lle fyddwn ni.



* diolch i'r peiriannydd am gywiro'r mathemateg a'r cof gwael!

13.8.14

Cnwd

Wedi bod rhwng cawodydd heno i nôl pys a ffa ac ati o'r rhandir.

Y farchysgall ola' hefyd, gan fod y blagur sydd ar ôl yn bethau bychain i gyd, heblaw'r un sydd i'w weld ar orwel y Manod Bach yn y llun. Mae'r petalau piws wedi dechrau gwthio trwy gragen hwnnw rwan.


Cnwd o dunelli o ffa melyn a ffa dringo ar ei ffordd, nes bydd pawb wedi syrffedu eto! Ond heno, mi wnaeth y Pobydd goginio risotto hafaidd efo nhw. Ffa melyn pod hir sydd yma eleni, am na ches i afael ar hadau Wizard- y ffefrynnau. Masterpiece ydyn nhw, ac maen nhw'n talu am eu lle yn dda iawn hyd yma.


Mae'r planhigyn pwmpen las yn dal i altro. Yn blodeuo'i hochr hi, nes bod yn rhaid i mi docio'r blaen dyfiant, er mwyn canolbwyntio ar dwchu tair neu bedair pwmpen. Un ges i llynedd, ac roedd hi'n andros o flasus. Mi gadwis i hadau ohoni, a'u hau eleni.

Mae'r ffrwythau eleni yn oleuach, ac efo streips amlycach, felly mae'n debyg bod fy mhlanhigyn i wedi croesi efo pwmpen arall ar y rhandir llynedd i gynhyrchu hadau croes.
Dwi'n edrych ymlaen i weld sut bethau fydden nhw.




7.8.14

Waw! Be 'di hwn?

Yn wahanol i'w chwiorydd, does gan y Fechan ofn dim!


Yno i helpu gwella'r llwybrau ar y rhandir oedd hi i fod, ond roedd y llyffaint; a'r chwilod; a'r gloynod byw; a'r lindysyn anferthol yma, i gyd yn fwy diddorol!

Dwi wedi defnyddio'r llun yma o'r blaen. Gwalchwyfyn yr helyglys (elephant hawk-moth) ydi o: creadur doniol a rhyfeddol fel lindysyn, ond hardd iawn fel gwyfyn.