Nôl at y gwreiddia'

Gwynt mawr yma heddiw, ond o leia' gawson ni ddwyawr sych amser cinio i nôl coed tân a chodi rhywfaint o lysiau hwyr yn yr ardd gefn!

Dal i hel moron. Moron bach melys, o heuad hwyr.
Mae tri chwarter rhesiad dal yn y ddaear. Haws eu codi fesul dipyn dwi'n meddwl; haws na'r hen strach o'u codi i gyd, wedyn eu storio mewn bocs efo tywod.
Nes cawn ni rew caled beth bynnag. Bydd rhaid eu codi wedyn am wn i.

Mae'r dail gorfetys (chard) yn dal i edrych yn dda hefyd.
A'r oca eto i ddod ar ôl i'r rhew ladd y gwlydd.

Y Pobydd wedi rhoi'r cnwd bach yma efo tomatos olaf y tŷ gwydr mewn cawl llysiau a ffa.

Mmm...pawb yn gynnes braf rwan..

Saith Rhyfeddod y Gwyliau

'Na ddywed ddrwg am y flwyddyn
Nes dyfod am ei therfyn',
medden nhw.

Dwi ddim yn hoff o'r drefn yr adeg yma o'r flwyddyn o roi rhaglenni teledu a radio, ac erthyglau papur newydd ac ati, yn edrych yn ôl ar y flwyddyn a fu. Esgus i ailgylchu hen ddeunydd a chreu rhywbeth rhad. Dim pawb sy'n gwirioni 'run fath...

Yr haul wedi mynd i ochr Croesor y Moelwynion ar ddiwedd diwnod hyfryd. 28ain Rhagfyr 2014

Dwi yn hoffi edrych ymlaen, ar y llaw arall. Dyna pam fod y diwrnod byrraf, yn rhyfeddod rhif 1 i mi. Y dyddiau duon bach wedi mynd a hen edrych ymlaen at y dydd yn ymestyn fesul munud/ddau nes daw'r gwanwyn eto. Wrth gwrs ei bod yn wych cael rhannu brwdfrydedd Nadoligaidd y plant, ond rhyngthoch chi a fi, dwi'n meddwl bod Rhagfyr y 21ain yn ddiwrnod pwysicach i mi na'r 25ain.

Fodca llus. Oriau mân 30 Rhagfyr 2014

Rhif 2. Blas yr haf, ganol gaeaf. Cael mwynhau jam llus ar dôst, fore Dolig, a'r rheiny wedi eu hel ar y mynydd yn haul mis Awst. Wedyn cacan-blât lus gan Mam ar Ŵyl San Steffan, a chrymbl mwyar duon gan y fam-yng-nghyfraith ddeuddydd yn ddiweddarach.

A chael agor y fodca llus o'r diwedd, yng nghwmni ffrindiau a mwynhau pob diferyn a phob munud, ar ôl noson allan yn nhafarn gymunedol Y Pengwern, yn Llan 'Stiniog. (Testun pennod o gyfres ddifyr S4C Straeon Tafarn Dewi Pws yn ddiweddar).

Rhif 3. Dyddiau rhewllyd glas a'r Moelwynion yn wyn dan eira. Dwi'n meddwl 'mod i wedi mwydro sawl gwaith bod yn well gen' i ddyddiau caled braf o wasgedd uchel yn y gaeaf na dyddiau poeth hafaidd. Llawer llai o bobl allan ar y mynyddoedd yn un peth! Patrymau cymleth a hardd ryfeddol mewn barrug a rhew. Ac esgus i chwarae efo botwm macro'r camera. Dod i'r tŷ at y tân ac at baned boeth, efo'r bysedd yn llosgi gan oerfel ar ôl taflu mopins neu yrru sled. A chael ein hatgoffa pa mor hardd ydi'n milltir sgwâr ni.



Rhif 4. Cael cwmpeini'r teulu estynedig, a ffrindiau o bell ac agos. Chwarae gêm, hel clecs, dal i fyny, tynnu coes, a chrwydro ar hyd hen lwybrau.

Clincar o set gan y Candelas. Y Pengwern, 29 Rhagfyr 2014

Rhif 5. Sbarion twrci! Mewn brechdan efo stwffin. Efo sglodion a mae-o'n-neis. Mewn cyri efo pwmpen las sydd wedi bod yn aros ei chyfle i dynnu dŵr i'r dannedd ers yr haf. Mae cnawd melys, oren llachar y pwmpenni crown prince, ganmil gwaith mwy blasus na'r hen bethau croen oren Calan Gaeaf.

Rhif 6. Orig ychwanegol yn y gwely ambell fore, ac anghofio'n llwyr am boenau meddwl gwaith am 'chydig o ddyddiau.

Rhif 7, a mwy. Canu plant; pwdin siocled cartref; cryno ddisgiau Band Arall (Lleuad Borffor), a Candelas (Bodoli'n ddistaw); gloynod byw yn gaeafu yn y cwt coed tân; ffilm 'It's a Wonderful Life' eto; dal trên i Betws am ginio; ysbryd cymunedol 'Stiniog; cwrw Llŷn a chwrw Cader; darllen efo'r Fechan; robin goch yn canu nerth ei ben yn y gelynnen; oglau blodau bocs y gaeaf; diffodd y teledu i chwarae gêm; nosau serog; diferion dŵr ar ddail kale yn sgleinio yn haul y pnawn ar ôl i'r rhew feirioli.

Rhestr rad iawn ar y cyfan. Mae'r pethau gorau mewn bywyd yn bethau nad oes angen hysbysebion pengwins a sêls gwirion i'ch denu i wario cannoedd arnynt, ond calla dawo am bethau masnachol y Nadolig am rwan!

Blwyddyn newydd wych i chi.

Barn a rhagfarn

Dwi wedi gwneud chydig o glirio aballu yn yr ardd a'r lluarth, ond dim byd sy'n werth ei gofnodi,  felly wna'i mo'ch diflasu chi efo hynny.

Y Moelwyn Bach; Craigysgafn; Moelwyn Mawr; Moel yr Hydd; Craig Nyth y Gigfran, o ffenast llofft ar fore oer y 25ain.

Daeth y rhew cynta' ar fore'r 19eg. Roedd hi wedi bwrw eira a chenllysg yn y nos, a hwnnw wedi rhewi'n gorn ar lawr erbyn y bore, ond y 23ain oedd y bore caleta' hyd yma.

Mae'r oerfel yn esgus da i ddal i fyny efo rhywfaint o deledu, a darllen o flaen y t^an gyda'r nosau. Be oeddech chi'n feddwl o'r gyfres Tyfu Pobl? Beth am Y Gwyll? Oes rhywbeth arall wedi'ch diddanu'n ddiweddar? Gyrrwch air; peidiwch a bod yn swil!

Dwi am fod yn hy' a mentro efo ambell i feicro-adolygiad.

TYFU POBL. Cwmni Da. S4C.
Wedi edrych ymlaen trwy'r haf am hwn. Ond roedd y natives yn flin o'r darllediad cynta..  Mae pobl Dyffryn Nantlle wedi digio efo'r gyfres, am ddangos ochr negyddol yr ardal. Hen dric diog gan gynhyrchwyr rhaglenni ydi hynny braidd, ac un y mae bro Stiniog wedi'i ddiodde' sawl gwaith hefyd yn y gorffennol.

Ta waeth, bai golygyddol oedd hynny am wn i, a'r cyflwynwyr yn gwneud eu gorau i ddiddanu ac addysgu. Mae egwyddor sylfaenol y gyfres yn un dda tydi: annog trigolion ardal benodol i dyfu eu bwyd eu hunain, a dilyn eu hynt a'u helynt trwy'r tymor.

Roedd yna ddarnau difyr iawn yn ystod y gyfres, ond y brif wendid yn y pen draw oedd y diffyg amser gafodd ei dreulio yn dangos pobl yn paratoi, hau, plannu, a thyfu. Doedd syniad y siop undydd ddim yn gweithio i mi, na chwaith y vox pops di-ddim ar strydoedd Penygroes a'r cylch. Rhy fyr oedd pob pennod yn anffodus: roedd dau funud (wel 1'50 os 'da chi'sio hollti blew) o gyflwyniad union yr un fath bob wythnos, gan adael rhaglen oedd yn ddeg munud o hyd cyn yr hysbysebion ac unarddeg munud wedyn. Dim ond 21 munud yr wythnos. A chyfres o dim ond chwe rhaglen. Diolch S4C! Felly bysa'i 'di bod yn well iddyn nhw dreulio pob eiliad yn y gerddi.

Mae Bethan Gwanas yn son ar ei blog bod y gynulleidfa wedi cynyddu wrth i'r gyfres ddatblygu, felly dwi'n mawr obeithio y bydd ail gyfres -efo pennodau hirach a mwy o ganolbwyntio ar dyfu! Dwi'n gobeithio y caiff Craig ab Iago ran fwy y tro nesa, mae ganddo gyfraniad difyr i'w gynnig yn y maes paramaeth/permaculture dwi'n siwr.


GARDENER'S WORLD. BBC2.
Mi fydd yn chwith gen' i heb hwn rhwng rwan a mis Mawrth, fel pob gaeaf, ond mi fues i'n rhegi at y teledu yn rheolaidd tra oedd o ymlaen. Roedd cyfran rhy uchel o'r gyfres yn dod o ardd Monty Don yn fy marn i, a'r diffyg amrywiaeth o gyflwynwyr yn ddiflas weithia'. Tyrd 'n^ol Alys Fowler. Cer i chw'thu Nigel (ci y prif gyflwynydd). Dyna fy rhagfarn gynta- cwn ar y teli. Nid pawb sy'n gwirioni 'run fath Monty.

BEECHGROVE GARDEN. Tern Productions. BBC Scotland.
Gwell na Gardener's World eleni, efo acenion Albanaidd braf. Gwefan y gall S4C ddysgu llawer ganddi. Hwn wedi gorffen am y gaeaf hefyd.

DARWIN, Y CYMRO, A'R CYNLLWYN. Telesgop. S4C.
Clincar o raglen am Alfred Russel Wallace. Ymchwil a chyflwyniad ardderchog. Rhaglen ddewr i herio'r sefydliad wyddonol. Yn haeddu mwy o sylw na gafodd. Yn haeddu darllediad is-deitlog hefyd ar BBC4 a sianeli lloeren fel Discovery ac ati.

RIVER COTTAGE TO THE CORE. KEO Films. Channel 4.
Er ein bod yn saff o gael eitemau diddorol ym mhob un o gyfresi Huw Ffernol-Rhwngdwystol -a fo fu'n rhannol gyfrifol am ail-gynnau t^an tyfu a hela bwyd ynof i, efo'i anturiaethau hunangynhaliol yn Escape to River Cottage (1997)- dwi wedi colli 'mynadd braidd efo fo.

Ers talwm, hel a thyfu bwyd oedd ei brif ffocws. Chef teledu ydi o rwan, a chwcio sy'n bwysig i chi gael dallt! Ffrwythau oedd y thema eleni, ond fel pob rhaglen/cyfres o'r stabal yma, mae hwn yn dilyn yr un fformat, sef arwain at ryw ffug-ddigwyddiad mawreddog, fel ffair, neu wledd. Ac wrth gwrs, mae yna lyfr ar werth i gyd-fynd efo bob cyfres. (A phlanhigion a hadau a DVDs, a chyrsiau coginio, a thri bwyty i'w hyrwyddo, a phenblwyddi, priodasau a barmitsfas ar gael...)  Ba hymbyg.

Wedi deud hynna, mae'r rysait am Curd Cyrins Duon o'r gyfres yn flasus iawn iawn!


Y GWYLL. Fiction Factory et al. S4C.
Gwych. Does gen' i ddim llawer o amser i ffuglen; Gwaith Cartref a The Newsroom yn eithriadau prin, ond mi wnes i fwynhau hwn. Edrych ymlaen am fwy.
Adolygiad manylach gan Cath Asturias yn fan hyn.

PODLEDIAD GALWAD CYNNAR. BBC Radio Cymru.
O'r diwedd, mae mwy o bodlediadau ar gael gan Radio Cymru. Dim llawer cofiwch, ond mae Betsan Powys yn gaddo mwy...
Mae Galwad Cynnar yn rhy gynnar i mi (0630 ar fore Sadwrn) felly dwi wedi bod yn gwrando trwy wasanaeth iPlayer ar y we, ond o'r diwedd mi ga'i wrando ar yr adeg pan dwi'n mwynhau 'radio' fwya, sef ar y ffor' i ngwaith. Mae'r BBC wedi dewis rhoi awr olaf y rhaglen fel podlediad, ac mae anfanteision yn codi o hyn. Mae o angen ei olygu. Ar adegau o'r flwyddyn mae'r BBC yn rhoi rhaglen o uchafbwyntiau Galwad Cynnar ar nos Fawrth (Galwad Eto). Efallai y byddai hwn yn well fel podlediad. Fy mhrif gwyn efo'r podlediad fel mae o, ydi fod darn garddio John Glyn ymlaen cyn 7 o'r gloch fel rheol, ond (efallai oherwydd bod caneuon yn hanner awr cynta'r rhaglen hefyd), mae hwn yn cael ei hepgor. Biti. Mae cyngor tymhorol JG yn werth ei glywed. Mae darn Awen Jones o ganolfan arddio yn cael lle am ei bod hi'n ymddangos yn ystod yr awr olaf.
Annwyl Betsan, beth am roi Galwad Eto fel podlediad natur, a phodlediad arall arwahan efo eitemau garddio'r wythnos: JG, AJ, ac unrhyw gyfraniadau eraill a fu ar raglenni eraill?

GWREIDDIAU. Medwyn Williams. Gwasg Gomer.
Fy ail ragfarn. A'r trydydd! Seiri-rhyddion, a theulu brehinol Lloegr. Roedd gen' i ofn dechrau efo hunangofiant y mason a'r garddwr-efo-gong o Lanfairpwllgwyngyll a deud y gwir, ond trwy lwc, dim ond ychydig o sylw a roir i'r naill a'r llall, neu mae'n siwr bysa'r llyfr wedi cael ffluch trwy'r ffenast. Tasa fo'n llyfr Saesneg, go brin y byswn wedi'i gyffwrdd efo polyn!

Mae o'n llyfr deniadol iawn, efo lluniau da ac wedi'i ddylunio'n dda yn gyffredinol. Mae'n fwy na hunangofiant hefyd, efo adran cyngor tyfu ar ddiwedd pob pennod. Dwi wrth fy modd efo patrwm y penodau, efo cyfnodau o fywyd 'Archdyfwr y ffrwythau a'r llysiau' yn dwyn teitlau fel 'Yr hadyn'; 'Gwreiddio'; 'A heuir a fedir', ac ati. Mae idiomau cyfoethog yn britho'r is-benawdau hefyd, fel 'Bach yw hedyn pob mawredd' a 'Heb bridd, heb ddim'.

Sgwenwyd o ar y cyd efo Mari Emlyn, efo troeon trwstan a straeon difyr iawn, a hanesion am ffordd o fyw sydd wedi mynd am byth. Byswn i wedi licio gweld ehangu ar yr adrannau cyngor garddio, ond wedyn hunangofiannau sy'n gwerthu orau yn y Gymraeg mae'n debyg, a dyna ydi prif bwrpas y llyfr. Mae'n costio ugain punt i'w brynu, ond dwi ddim yn gweld hynny'n arbennig o ddrud. Wedi'r cwbl mae rhywun yn medru gwario mwy na hynny ar lyfrau Hugh Fearnley-Whittingstall a Monty Don. Argraffwyd o yng Nghymru, ac mae lle i longyfarch Gwasg Gomer am gynhyrchu llyfr unigryw. Peidiwch a'i ddarllen yn y gwely; mae o'n pwyso tunell ac mi gewch uffar o fraw pan fydd o'n eich taro ar eich trwyn wrth bendwmpian!
Beth bynnag, hanner can ceiniog gostiodd o i mi; o'n i bump diwrnod yn hwyr yn mynd a fo 'nol i'r llyfrgell!


Mae llwyth o stwff am dyfu a hel bwyd ar You Tube, ond mae bywyd yn rhy fyr i fwydro am bob un. Oes yna rywbeth ar y we sy'n werth ei weld yn eich barn chi? Rhywbeth sy'n berthnasol i'r blog yma dwi'n feddwl yn amlwg!

Gadewch i mi wybod. Diolch.

Hwyl, gwyl, a gwaith

Ychydig llai na blwyddyn yn ol, roeddwn wedi cymryd wythnos o wyliau o 'ngwaith, i fod efo'r teulu dros wyliau'r Pasg, ac er mwyn gwneud cant o bethau yn yr ardd a'r rhandir. Ac wrth gwrs mi ddaeth glaw ac eira ar draws popeth!

Dyna pam gychwynais y blog.

Dwi wedi bwcio wythnos o wyliau eto yr wythnos hon, gan fod y plant adra o'r ysgol.
Mae'r ardd a'r rhandir dan drwch o eira!

Be' wneith rhywun felly ond chwarae'n de!

rhosmari a rhew

Mi ydw i wedi llwyddo i wneud chydig o waith paratoi yn y ty gwydr, felly ddim yn teimlo'n rhy euog am beidio cyflawni dim! Dwi'n euog iawn o drin y ty gwydr fel cwt arall i gadw darnau o'r trampolin, a chadeiriau a phob math o stwff. Ar ol dweud am wythnosau fod angen clirio, llwyddais i wneud hynny o'r diwedd heddiw, a'r haul yn tywynnu o'r diwedd trwy'r gwydr.

Mae'r eira a'r rhew yn meirioli, mae cyhydnos y gwanwyn wedi bod, ac mae canu hyfryd y gylfinir wedi dychwelyd i awyr y nos ar ei ffordd i'r mynydd.

Mae amser gwell i ddyfod, ha-haleliwia.