Crwydro -Erddig ac ati

Ar benwythnos Calan Mai, mi lusgais i Nhad a thad y Pobydd am wibdaith o ogledd-ddwyrain Cymru. Peldroed oedd yr esgus i ddianc am y diwrnod gan fod ffeinal Cwpan Cymru yn Wrecsam, ond gan i ni gychwyn yn weddol handi, mi gawson ni gyfle i ymweld a llefydd diarth hefyd.

Derwen Adwy'r Meirwon, yng ngwaelod Dyffryn Ceiriog, ychydig filltiroedd o safle derwen enwog Pontfadog. Coeden sydd dros fil o flynyddoedd oed, yn cadw golwg dros safle brwydr Crogen, lle chwipiodd y Cymry di^n byddin Lloegr dan arweiniad Owain Gwynedd.
 Roedd y safle'n garped o lysiau'r cwlwm, comfrey. Rhywbeth dwi'n dyfu adra ar gyfer ychwanegu maeth i'r deilbridd ac i ddenu gwenyn.




Roedd y tyfiant dipyn mwy trefnus yn y lle nesa' fuon ni: gardd Erddig, ar gyrion Wrecsam.
Dim diddordeb o gwbl yn y ty bonedd, ond waw, am ardd furiog!

Dwi isio un!

Dwsinau -os nad cant a mwy- o goed afalau, ar ffurf cordon (uchod), agored (efo'r trionglau topiari), ac espalier (isod).

Ylwch ar harddwch cymesur hon: y fath waith cywrain, dros genhedlaeth, yn 'hyfforddi' canghennau, a thocio a chlymu, a digon o flodau, wedi eu gwasgaru'n gyfartal. Gwych.

Dwi'n teimlo chydig bach o g'wilydd yn dangos llun o'r goeden afal Enlli y bues i'n cyfeirio ati fel espalier!

Siom oedd y peldroed. Aberystwyth yn taflu mantais o ddwy gol i golli o 3-2 yn erbyn Y Seintiau Newydd.

Ond codwyd ein calonnau wedyn gan gwrw da tafarn Cymraeg y Saith Seren. Iechyd da i'r gogledd ddwyrain nene uffar!



Dolen i wefan Coed Cadw- Derwen Adwy'r Meirwon. (Sgroliwch lawr i gael y wybodaeth yn Gymraeg)
Saith Seren

Dod at fy nghoed

Pen punt a chynffon dima'

Lelog Califfornia  (Ceonothus)  yn  llawn  blodau  ar  hyn  o  bryd,  ac  yn  drawiadol  o hardd. 

Yn anffodus, dros y blynyddoedd, mae'r llwyn wedi tyfu'n dalach bob blwyddyn, nes fod y blodau'n rhy uchel. O'r ffenest uwchben mae'r olwg orau i'w gael erbyn hyn!

Cwyn arall ydi fod y coesyn yn hir a moel a hyll. Mi sigodd y cwbl llynedd oherwydd y pwysau, ac roeddwn yn gyndyn i'w godi o'r ddaear a'i daflu; dyna pam bod belt oddi ar hen drowsus gwaith yn dal y llwyn yn sownd wrth bostyn i'w gadw ar ei draed!

Mae'r cacwn (bymbl-bis!) wrth eu boddau ymysg y blodau. Daeth y glaw yn ol wsos yma, a disgwyl iddo fynd eto ydan ni gyd rwan..

Mae rhywbeth wedi digwydd ar Blogger yn ddiweddar- am ryw reswm, mae wedi mynd yn amhosib gosod lluniau ar fformat portrait, hynny ydi, yr ochr hiraf ar i fyny, heb iddo ystumio a gwasgu'r llun nes mae o ar fformat landscape. Ymddiheuriadau felly am y llun uchod. Trio cofio peidio troi'r camera fydd y gamp o hyn allan..

Ofergoelion

Mae 'na goeden gelyn yn tyfu ynghanol y gwrych sydd rhwng yr ardd gefn acw, a gardd drws nesa'. Pan symudis i yma, roedd Gwyddel yn byw drws nesa', ac un o'r pethau cynta' ddudodd o oedd 'paid a thorri'r gelynnen, neu bydd melltith a haint arnat ti a dy deulu am byth!'

Dwi'n wyddonydd (mad scientist medda'r plant). Dwi'n ddigon bodlon cerdded o dan ystol, a tydi ddim affliw o ots gen' i pa liw ydi cathod sy'n croesi fy llwybr. Ond! Damia las, mae gen' i ofn y gelynnen yma rwan. Ofn twp ac afresymol, dwi'n gw'bod, ond ofn sydd wedi caniatau i'r goeden dyfu'n fwy na dwi isio iddi dyfu. 

 

Dwi wedi pendroni a thrafod hyn hyd syrffed, ac wedi pwyso a mesur gwyddoniaeth y fath rwtsh. Ers blynyddoedd dwi wedi dod i ryw fath o gyfaddawd yn fy mhen, sef tocio brig y goeden a'i chadw hi'n goeden siapus wedyn. Ond hyd yma: mae hi'n dal yn gyfa'!

Ta waeth, coeden wrywaidd sydd acw, felly tydan ni ddim yn cael aeron yn y gaeaf. 

Mae'n blodeuo bob blwyddyn, ac eleni daeth mwy nac erioed o flodau, felly mae'n cael maddeuant eto dros dro... ond mae'n hen bryd imi gallio a dod at fy nghoed neu mi fydd yn dwyn yr ychydig haul a gawn i gyd.

Er cof am dderwen Pontfadog
Mi ges i gyfle i ymweld a'r dderwen anhygoel hon bum mlynedd yn ol. Mae digon wedi'i ddeud amdani ers iddi ddisgyn fis Ebrill (ee. ar Morfablog) felly wna'i ddim traethu.

Derwen Pontfadog, Ionawr 2008

Digon ydi deud fod rhywun yn teimlo hanes yng nghwmni coeden mor hynafol. Teimlo presenoldeb Owain Gwynedd, a phoblogaeth uniaith Gymraeg gorffennol Dyffryn Ceiriog. Ond hefyd, teimlo tristwch llethol bod cyn lleied o goed Cymru wedi cael byw i oed parchus cyn eu torri at ddibenion dyn..