Gwennoliaid

Wedi eistedd allan yn yr ardd tan unarddeg nos Wener, yn sgwrsio efo'r Pobydd a'r Arlunydd. Diwedd perffaith i ddiwrnod hyfryd. Y gwenoliaid duon wedi bod yn hynod brysur heddiw yn hela uwchben. Mae'n ddiawledig o anodd cyfri faint ohonyn' nhw sydd yma yn Stiniog, gan eu bod yn gwibio heibio mor sydyn, ac yn plethu ymysg eu gilydd; yn hollti'n griwiau gwahanol, wedyn cyfuno'n un criw bob yn ail. Tua dwsin i bymtheg ohonyn nhw sy' 'na dwi'n meddwl, efo'r ceiliog a'r iar yn rhannu'r gwaith ar y nyth am wn i -yr unig amser mewn blwyddyn gron y mae'r adar rhyfeddol yma'n glanio.
Mae'n gywilydd gen' i ddweud nad oes gen' i syniad yn lle maen nhw'n nythu yn y dref: yr eglwys neu'r ganolfan gymdeithasol efallai.

Mae'r pedwar math o 'wennol' yn dod i Gymru a Bro Ffestiniog, ond nid ydynt yn aelodau o'r un teulu o gwbl. Swift ydi'r wennol ddu yn Saesneg. Rhaid mynd i'r cyrion i weld gwennol y bondo* (house martin), ac i Faentwrog i weld gwennol y glennydd (sand martin) ar Afon Dwyryd. Ar y llaw arall, dwi yn gwybod lle mae gwennoliaid (swallows) yn nythu yn y dref -adar sy'n gysylltiedig fel arfer efo adeiladau fferm a thirlun llawer mwy gwledig nac ardal drefol fel hon.

Diolch i Lynda, sydd hefyd yn blogio am randiroedd Stiniog, am yrru sylw am wennoliaid i'r post ddwytha' (dolen i'w blog hi isod), a 'ngyrru i chwilio trwy'r ffeils.

Mi ges i'r fraint yn haf 2010 i guddio dan ganfas mewn adeilad diwydiannol sydd tua 400 llath o safle'r rhandiroedd, er mwyn tynnu nifer o luniau.

Ail nythiad y wennoliaid oedd hwn, ac roedd yr iar a'r ceiliog i mewn ac allan yn rheolaidd efo bwyd ar ol haf hir o lafurio dros eu tylwyth.

Mi ollyngais lens hir da o gryn uchder, i fownsio sawl gwaith ar lawr caled y diwrnod hwnnw. Mi fues i'n rhegi'n groch am sbelan, fel sy'n dod i ni gyd o dro i dro, ond roedd yn anodd iawn bod yn flin wrth aros i wylio'r cywion yn gwthio'u tinau dros ymyl y nyth a saethu eu baw ar draws y cwt ar gyflymder rhyfeddol! Diwrnod arbennig a doniol iawn.

DOLEN -Blog 'Lynda's Organic Garden' #

* Diweddariad: gwennoliaid y bondo yn nythu ar dalcen y Ganolfan Gymdeithasol yng nghanol y dref! 17 Mehefin 2012

#  Diweddariad 2: blog Lynda wedi'i ddileu bellach. 2 Medi 2012