Tyfu bwyd, hel fy nhamaid, a'r byd o nghwmpas i, 700 troedfedd uwchben lefel y môr.

10.8.17

Cowbois ac Impiaid

Wrth docio'r goeden afal Enlli sy'n tyfu fel espalier acw, mi darodd fi y gallwn i ddefnyddio ambell frigyn i greu coed afal Enlli newydd.

Bu'r Fechan yn tyfu coed afalau o hadau tua tair/pedair blynedd yn ôl. Mae un yn tyfu yma fel coeden fach 'step-over' ac ambell un wedi eu plannu'n ddistaw bach yn y dull 'guerilla' mewn llefydd eraill! Ond mae rhai o'r coed ifanc dal yma mewn potiau. Y peryg ydi y byddai'r rhain yn tyfu'n goed mawr, ac yn debygol o gynhyrchu afalau gwael.

Bonyn y goeden hâd, wedi'i dorri'n bîg.

Felly, er ei bod hi'r adeg anghywir o'r flwyddyn mwy na thebyg, dwi wedi trio impio pren afal Enlli ar fonion yr afalau hâd.

Impyn o frigyn afal Enlli. Torriad gwennol ar y dde i eistedd yn daclus ar bîg y bonyn.

Dwi heb drio impio dim byd erioed o'r blaen, ac am fod y syniad wedi dod i mi mwya' sydyn allan yn yr ardd, wnes i ddim mynd i chwilio am gyfarwyddiadau na chyngor. Dim ond bwrw iddi'n fyrbwyll a brysiog fel tân siafins. Nodweddiadol iawn ohona' i mae'n siwr...

Os ydyn nhw'n fethiant llwyr? Wel, dwi heb golli unrhyw beth o werth, a dim ond wedi treulio awr o fy mywyd yn yr haul yn gwneud y gwaith. Awr braf oedd hi hefyd.

Bonyn un goeden ac impiad o goeden arall wedi'u huno i greu coeden newydd sbon. Handi ydi clingffilm weithiau...

Job gowboi braidd!
Ond os bydd yn llwyddianus, byddaf yn sicr o frolio amdano'n fan hyn yn y dyfodol!




28.5.17

Llifbryfaid

Mae'r diawlad yn eu holau!

Mi suddodd fy nghalon pan welais y ddeilan dyllog gynta.


 Mewn ychydig ddyddiau, os ga'n nhw lonydd, mae'r larfau yn bwyta a thyfu, a bwyta mwy...

 ...gan droi dail yn sgerbydau gweigion.

Gallan nhw droi llwyn cyfa yn llanast mewn wythnos. Mae'n talu i gadw golwg ym mis Mai.

Degllath oddi wrth y coed cyrins cochion a'r gwsberins sy'n cael eu cnoi, mae nythiad o gywion titws, a'r iar a'r ceiliog yn ôl a blaen trwy'r dydd efo lindys a phryfaid i'w bwydo nhw. Biti ar y naw na fysen nhw'n hel y larfau llifbryf sydd o dan eu trwynau. Blas gwael arnyn nhw mae'n rhaid.

Dim byd amdani felly ond gwasgu'r diawlad rhwng bys a bawd. Gwaith ffiaidd braidd, ond gwae unrhyw beth sy'n bygwth fy ngwsberins!


25.5.17

Mis Mai ar odrau'r mynydd

Mae wedi wyth o'r gloch. Bu'n ddiwrnod heulog, chwilboeth, ac mae'r awyr las di-gwmwl yn parhau, er i'r haul suddo dros orwel garw Craig Nyth y Gigfran hanner awr a mwy yn ôl.

Wrth fy ochr, yn yr ardd gefn, mae un o'r genod yn darllen, yn ôl ei harfer, ac un arall yn strymio alaw newydd ar hen iwcaleili. Mae teulu drws-nesa i'r chwith yn bwyta eu swper a sgwrsio am ddigwyddiadau'r dydd, a'r cymdogion ar y dde yn chwarae ar drampolîn, a chwerthin yn braf. A'r cwbl mewn Cymraeg naturiol a llafar. Rhywbeth yr ydym ni yma yn ucheldir Gwynedd yn ei gymryd yn ganiatáol. Rhywbeth dwi'n mawr obeithio fydd yn par'a am byth... 

Ar dalcen y cwt mae nythiad o gywion titw yn galw'n eiddgar am ddychweliad eu rhieni, a'r gwenoliaid duon yn sgrechian wrth blethu 'mysg ei gilydd ar ras, yn uchel uwch ein pennau. Bob hyn-a-hyn daw cacynen heibio a chreu cynnwrf am ychydig eiliadau, cyn symud yn ei blaen at flodyn arall. Mae'r siff-saff yn galw ei diwn gron yn y wernen, a'r ceiliog mwyalchen yn trydar ei weddi hir nosweithiol.

Ac mae'r awyr yn un lluwch o hadau helyg; peli bychain o wadin pluog gwyn, yn hongian ar yr awel ysgafna', a chyrraedd pob twll a chornel, ymhell o'r cywion gwyddau a'u gollyngodd.


Dyma'r cyfnod euraidd pryd mae hi'n ddigon cynnes i eistedd allan yn yr ardd am ddwyawr hamddenol wedi'r machlud. A mwy weithiau. Dwy neu dair wythnos hyfryd cyn i'r gwybaid mân ddod i'n poeni a'n cosi! Adeg i eistedd 'nôl a mwynhau'r ardd. Ei synau a'i harogleuon. A gwerthfawrogi be' sy'n bwysig mewn bywyd.

Dwi'n caru mis Mai. Dwi' caru 'Stiniog!


24.5.17

Ogla da

Dwi'n medru dilyn fy nhrwyn yn hamddenol o gwmpas yr ardd ar hyn o bryd, a chael llond gwynab o ogla hyfryd bob ychydig lathenni.
 
 Nemesia -planhigyn sy'n byw mewn pot ar y patio, ac yn llenwi'r ardal eistedd efo ogla fanila cryf.

Lelog fach -hyfryd, ac yn blodeuo fel mae'r fanhadlen gyfagos yn gwywo.

Rhosyn mynydd -arogl cynnil ond gwerth ei gael. Yr unig flodyn dwbl sydd yn yr ardd.

 Rhosyn Siapan- persawr arbennig iawn, i ennill maddeuant i blanhigyn sy'n rhedeg i bob cyfeiriad!

 Azalea felen- yn hyfryd am tua tair wythnos. Mewn pot, i'w guddio weddill y flwyddyn!

Coeden fêl oren- 'chydig yn fwy posh na'r bwdleia glas, daeth hwn o doriad gan ffrind.

Mae rhai planhigion wedi gorffen, ac eraill eto i ddod. Melys moes mwy.


16.5.17

Mwyar y gorllewin

Siomedig oedd cnwd y ffrwyth diarth yma llynedd, ond mae addewid am fwy eleni.

Llwyn mwyar y gorllewin (Rubus parviflorus, thimbleberry)

Mae'r blodau mawr gwyn deniadol wedi bod yn fwrlwm o wenyn a chacwn a phryfed hofran, a does ond edrych ymlaen am haul a helfa yr haf yma.


Daliwch y dudalen flaen!

Mae yna flodau ar y goeden afal croen mochyn am y tro cyntaf erioed...


...ac mae'r eirin Dinbych yn chwyddo ac yn aros ar y gangen am y tro cynta 'rioed hefyd!


Fy ffiol sydd lawn.


23.4.17

Mari lygatlas

Seren yr ardd ar hyn o bryd ydi Omphalodes (cherry ingram).

Mae'r lluniau yma braidd yn fflat eu lliw, a delweddau digidol fel hyn ddim yn medru cyfleu harddwch y glesni a symlrwydd hyfryd blodau Mari lygatlas.



Wrth bori mewn siop recordiau ail-law yn ddiweddar, mi welis i sengl Angylion Stanli, Mari Fach, ar werth am ugain punt. Mi es adra'n reit handi er mwyn chwilio am y copi brynais i ym 1981 ar ôl gweld y grŵp yn canu yn neuadd Ysgol y Moelwyn.

Ma-ma-ma-ma-ma-ma-ma-Mari Fach, Fy nghariad annwyl i...


Doedd gen i ddim affliw o ddiddordeb mewn blodau ym 1981, ond dwi'n gwbod yn iawn pa Fari sy'n well gen i erbyn heddiw!



21.4.17

'Nôl i'r gwely

Ddwy flynedd yn ôl mi fues i'n newid coed dau wely yn yr ardd gefn, gan feddwl gwneud dau arall yn 2016. Aeth hi'n ddoe arna'i yn gwneud hynny o'r diwedd.


Roedd coed llus -blueberry- yn y gwely triongl, ond doedden nhw ddim yn hoff o'u lle, felly maen nhw wedi mynd i rywle arall. Mae'r mefus alpaidd bach a'r cenin syfi oedd yno hefyd wedi eu symud.

Yn ogystal â phreniau newydd, mae'r pridd wedi'i adnewyddu yn y triongl hefyd, ac mi es i hel meddyliau am un o glasuron Trigger ar Only Fools & Horses  lle mae o'n canmol fod ei frwsh llawr yn 20 oed.   Er ei fod wedi newid y pen 17 o weithiau a'r goes 14 gwaith, ym meddwl y cymeriad hoffus, yr un brwsh oedd o!

Mae llwyth o dywod yn y gwely yma felly moron a phanas fydd hi eleni.

Y bwriad ydi hau pys a ffa yn y gwely hirsgwar 'newydd' heddiw... felly allan a fi...


Cwbl sydd ei angen rwan ydi 'chydig o haul!

[Y mae'r haf yn hir yn dyfod -adnewyddu'r ddau wely arall]


12.4.17

Fel'na ma' hi; a fel'na bydd hi

Blogiwr achlysurol iawn fues i'n ddiweddar mae gen i ofn.

Mi farwodd hard drive ein cyfrifiadur yn ddirybudd, gan fynd a lluniau a dogfennau a dolenni a chyfrineiriau efo fo. Dwi wedi llyncu mul braidd efo pethau digidol wedyn!

Ond dyma fi, efo gliniadur newydd ar fy nglin, yn mwydro eto. Druan ohonoch...

Cen map
Er ein bod wedi cael nifer o ddyddiau braf yn ddiweddar, mae trefn naturiol y ddaear a lwc mul a rhagluniaeth aballu wedi golygu y bu'n rhaid i mi weithio neu deithio neu wneud unrhyw beth ond garddio yn yr haul. Typical! A heddiw, ar y cyntaf o ychydig ddyddiau o wyliau: mae glaw Stiniog wedi dod fel huddug i botas. Eto. Asiffeta bost.

Ond fel'na ma' hi; a fel'na bydd hi hefyd; nes y gwna'i rwbath amdani, 'nde.

Penabyliaid a henna

Am y tro cynta ers blynyddoedd mi es i ar un o deithiau Cymdeithas Edward Llwyd ddydd Sadwrn  (fy nhad a ffrind oedd yn arwain) gan fwynhau sgwrsio'r aelodau a thrydar carlamus hyfryd ehedydd yn yr awyr las. Mi welis i wennoliaid cynta'r flwyddyn hefyd. Er bod arafwch y cerdded yn drysu 'mhen i ar adegau, mi gawson ni daith hyfryd iawn o safle Rhufeinig a Normanaidd Tomen y Mur, heibio Cynfal Fawr, cartref Huw a Morgan Llwyd o Wynedd, i lawr i Warchodfa Natur Genedlaethol Ceunant Cynfal, ac yn ôl heibio Bryn Saeth a Llech Ronw, gan glywed am gysylltiadau niferus yr ardal efo cainc Blodeuwedd yn y Mabinogi.

Mi ganith y ddwy yma gân Titanic yn rhywle... Llyn Morwynion, o ben Y Drum

Mi ges i ddwyawr braf iawn bnawn Llun ar ôl y gwaith hefyd, yn crwydro ardal Beddau Gwyr Ardudwy a Llyn y Drum, efo dwy o'r genod. Dringo'r creigiau a dal penabyliaid, a chael y wefr o wylio ceiliog tinwen yn erlid carlwm rhwng y cerrig uwchben Merddwr Afon Gamallt a Rhyd yr Halen.

Wrth gwrs, roedd y tri ohono' ni'n rhy araf i ystyn am y camera neu'r ffôn i dynnu llun, ond bydd y cof am greaduriaid gwych mewn lleoliad hudolus yn fy nghynnal trwy'r dyddiau glwyb nes byddaf yn gorfod dychwelyd i ngwaith!




19.2.17

Croeso adra

Mi fuo 'na gyfnod pan oedd tair o genod annwyla'r byd yn rhuthro ata'i wrth i mi gyrraedd adra o ngwaith. Wedyn daeth cyfnod pan oeddwn i'n rhedeg i'r drws i'w cyfarch nhw adra o'r ysgol. Ond wrth iddyn nhw gyrraedd eu harddegau fesul un, roedd pethau eraill yn mynd â'u bryd nhw. Trist iawn!

Rhywbeth hollol wahanol sy'n gwneud i mi edrych ymlaen i gyrraedd adra heddiw.

Planhigyn ydi hwnnw.
Llwyn bocs y gaeaf. Sarcoccoca.

Mae'r llwyn yma wedi bod yn crafu byw wrth ddrws y tŷ gwydr yn y cefn, ers i ni ei brynu bedair blynedd yn ôl.

Prif bwrpas ei brynu oedd cael mwynhau'r persawr hyfryd mae'r blodau bach gwyn yn gynhyrchu yn Ionawr a Chwefror.

Syniad hurt oedd rhoi'r hen dlawd wrth ddrws y tŷ gwydr, oherwydd doedden ni byth yn mynd yno yn y gaeaf ac felly byth yn ogleuo'r blodau. Heblaw am hynny doedd o ddim yn hoff o'i le, a phrin wedi tyfu ers cael ei blannu.

Rwan, wedi'i drosglwyddo i bot mawr, a'i osod wrth ddrws ffrynt y tŷ, mae'n edrych yn iachach ac yn ffynnu. O'r herwydd, mae pawb sy'n cyrraedd acw yn cerdded trwy gwmwl o bersawr melys anhygoel.

Aeron a blodau ar bren bocs y gaeaf yr un pryd


Yn Y Cymro wythnos yn ôl (10fed Chwefror), roedd Gerallt Pennant yn son am bwysicrwydd prynu collen ystwyth efo'ch trwyn.


Mae llwyni Hamamelis (witch hazel) -fel bocs y gaeaf- yn adnabyddus am flodau persawrus yn y gaeaf. Petae gen' i le acw, mi fyddwn yn prynu un heb os.


Rhaid bodloni am rwan, ar y Sarcoccoca, ac mae wedi talu ar ei ganfed i'w symud o'r cefn i flaen y tŷ, er nad pob planhigyn fysa'n diolch i ni am wneud hynny yn sicr...

Y pris 'dan ni'n dalu am gael gardd gefn braf, sy'n wynebu'r de ac yn suntrap chwilboeth (ar yr achlysuron prin hynny pan gawn ni weld yr haul yn Stiniog), ydi bod blaen y tŷ wrth reswm, felly, yn wynebu'r gogledd. Ychydig iawn o haul gaiff 'yr ardd' ffrynt, a hynny dim ond yn y bore. Lle oer, cysgodol ydi o weddill y dydd. Ond mae bocs y gaeaf yn ddigon bodlon mewn amodau felly.

Mae yna rywbeth yn wych am gael ogleuo blodau ganol gaeaf. Mae'n braf cael croeso adra.