Dim Eirin

Blwyddyn arall heb eirin.

Dim eirin Dinbych. Dim damsons gwyllt. Dim eirin tagu.

Mae pen draw i amynedd pawb, ac mae'r goeden eirin Dinbych yn yr ardd gefn yn agosáu at y last chance saloon. Mi flodeuodd hi eto eleni, ond ddaeth dim ffrwythau. Bosib iawn mae'r cyfnod oer adeg blodeuo achosodd y methiant, ond roedd gwenyn yn sicr wedi bod yn peillio arni. Bosib nad ydi'r goeden yn fodlon yn ei lle; rhy agored i wynt efallai.

Neu gall fod yr impiad a'r meithrin gwreiddiol yn sâl... dwn 'im.

Ar ôl blynyddoedd heb gynhyrchu, o'n i'n poeni digon amdani llynedd i ffonio'r feithrinfa sy'n impio a thyfu a gwerthu coed eirin Dinbych, i holi am gyngor.

"Rho flwyddyn/ddwy arall iddi" medda hwnnw. Mi fysa fo bysa!

Ta waeth, roedd y goeden wedi rhoi tua tair troedfedd o dyfiant newydd ar bob cangen eleni (awgrym bod y lleoliad yn addas?) ac yn datblygu'n hen beth blêr a heglog.

Dwi wedi ei thocio hi ddiwedd Gorffennaf, gan dorri'r prif fonyn er mwyn agor y canol, ac wedi lleihau hyd y tyfiant newydd i'w hanner.

Dwi wedi clirio popeth oedd yn tyfu o gwmpas ei bôn hi hefyd gan obeithio bod y cyfuniad -efo chydig o fwydo a thendans y gwanwyn nesa'- yn arwain at goeden mwy bodlon, a pherchnogion mwy bodlon hefyd.

Neu bydd y llif yn dod allan. Fe'i rhybuddwyd!

Tywallt ac arllwys

Wedi cymryd gair y dyn tywydd bore 'ma, a mentro allan am dro cyn cinio efo dwy o'r genod, gan ddisgwyl iddi aros yn sych tan ddau o'r gloch.


Difaru wedyn!

Crwydro uwchben tref 'Stiniog heibio'r Fuches Wen a Hafod Ruffydd, ac wrth ddringo'r domen i chwarel Maenofferen, cyrraedd gwaelod y cwmwl, fel cerdded trwy ddrws i stafell wahanol...

Ymhen dim, a ninnau ar ein ffordd 'nôl i lawr, roedden ni'n wlyb at ein crwyn, yn rhedeg a chwerthin bob-yn-ail.

Bwrw hen wragedd a ffyn dros graig Garreg-ddu, a ninnau 'nôl yn y dref yn 'mochal mewn drws siop yn gwylio mellt a rhyfeddu at y dŵr ddaeth o nunlle i lenwi'r gwterydd i gyd.

Diwrnod arall ym Mlaenau Ffestiniog! Diwrnod cofiadwy cyn gorfod mynd 'nôl i gwaith.

Dal gwyfynod

O'r diwedd daeth noson braf a digon cynnes nos Sul i dynnu'r llwch oddi ar y lamp dal gwyfynod.

Bu ymlaen rhwng 9.30 a hanner nos, sydd ddim hanner digon a deud y gwir, ond o'n i'n barod am fy ngwely, a ddim isio codi wrth iddi wawrio i rwystro popeth rhag dianc yng ngolau dydd, felly mi rois geuad arno tan y bore.

Mae'r twb o dan y lamp yn llawn o ddarnau bocsys wyau iddyn nhw gael clwydo.

Bu'r Fechan a finna'n mynd trwyddyn nhw fore Llun yn chwilio am y rhai mwyaf deniadol, gan anwybyddu'r degau o wyfynod brown, diflas. Amaturiaid llwyr!

Siomedig braidd oedd yr helfa, heb unrhyw walch-wyfynod na theigars gardd, sêr lliwgar y gwyll. Ond mi gawn gyfle i roi'r trap allan eto cyn diwedd y mis, gyda lwc.



Mae'r gem gloyw, neu'r gem pres gloyw yn stynar go iawn. Fedr llun ddim cyfleu'r lliwiau hardd metalig sydd ar adenydd hwn yn iawn, ond mae'n werth ei weld. (Burnished brass moth; Diachrysia chrysitis)

Gwyfyn corn carw. Peth bach brown, ond y patrwm dyrys ar yr adenydd yn ei gwneud yn hawdd i'w nabod. (Antler moth; Cerapteryx graminis)

Gwyfyn brith, neu 'pupur-a-halen'. Cuddliw ar gyfer rhisgl coed bedw. (Peppered moth; Biston betularia)

 Melyn y drain (brimstone moth); carpiog y derw (scalloped oak) ymysg y lleill.

 Llawer iawn o'r lleill wedi hedfan cyn i ni gael llun, neu'r lluniau ddim digon da.


Y gacynen hardd yma wedi hedfan, ond yn ddigon caredig i lanio ac aros i mi dynnu llun.

DOLEN i erthygl o bapur bro Stiniog a'r cylch am wyfynnod.

Dolen i blog Ailddysgu am wyfynod.

Garddio guerilla a biwrocratiaeth dda!

Peidiwch a deud wrth neb, ond mae'r Fechan a fi wedi bod yn hau hadau ar verges y ffordd gefn acw. Rebals wîcend go iawn.

Erbyn eleni, roedd ein pabis melyn, pabis coch, pig-yr-aran, mantell y forwyn, llysiau milwr, ac ati yn addurno lleiniau o laswellt fan-hyn-fan-draw, ac er bod y Cyngor Sir yn eu torri'n achlysurol, roedden nhw'n edrych yn well na'r glaswellt bwrdeistrefol, unffurf arferol.


Pan brynson ni'r triongl er mwyn medru mynd a'r biniau allan i'r cefn, daeth llain o 'verge' ar ochr y ffordd efo fo, a dwi wedi bod yn 'helpu' dipyn o perennials dyfu wrth y giât. Maen nhw fel arfer yn edrych yn dda erbyn Awst, ac wedi cael llonydd golew bob blwyddyn gan gontractwyr glaswellt y Cyngor.

Tan eleni. Mewn cyfnod o doriadau ariannol, mae'r lladd gwair wedi cynyddu am ryw reswm!

Dwi'n dallt bod verge yn aml iawn yn ffurfio rhan allweddol o'r ffordd, ac ar gyffordd ac ati mae angen rheoli'r tyfiant er mwyn diogelwch defnyddwyr y ffordd. Ond yn yr achos yma, cul de sac ydi'r ffordd gefn; ac un ddistaw iawn o ran traffic.

Torrwyd yr ardal gyntaf ym mis Mai. Popeth yn iawn: mae'r selebs garddio ar BBC2 yn hyrwyddo'r "Chelsea chop" bob blwyddyn 'tydyn!

Oedd, roedd yn biti canfod y lle wedi'i droi'n llanast eto wedyn yn ystod Mehefin, ond roedd yn ddigon buan i gael arddangosfa o hyd... ac roedd yn dod yn ddigon del ddiwedd Gorffennaf...

Ond, daeth dyn y strimar eto fyth ar fore'r 5ed o Awst -o lech i lwyn heb i ni ei weld. Er mawr siom, torrodd y cwbl eto, er fy mod wedi marcio'r ardal efo cansenni crwn.

Ar un adeg, mae'n siwr gen' i y byswn wedi ffonio'n syth i gwyno a diawlio, ond dwi 'chydig callach yn fy mhedwardegau. ("Hyh!" fysa'r Pobydd yn ddeud ma' siwr tasa hi'n darllen hwn.)
O'n i rhwng dau feddwl oedd o'n werth cysylltu o gwbl, ond mi ddudodd y Fechan yn ddiniwad i gyd: "Dyliat ti sgwennu llythyr atyn nhw Dad i ofyn pam".

Gyrrais ebost hwyliog ar Awst y degfed yn gofyn yn gwrtais iddyn nhw egluro os oedd is-ddeddfau neu rwbath arall yn rhwystro tyfu blodau ar verges Stiniog? Doedd dim pwrpas dwrdio efo'r ymholiad cynta'; mae mil o bethau pwysicach mewn bywyd yn'does.

Os dwi'n onest, o'n i'n disgwyl ateb swyddoglyd a biwrocrataidd. Ond mi ges i siom o'r ochor orau go iawn.

Erbyn y 14eg, roedd arolygwr priffyrdd y Cyngor Sir wedi bod yn archwilio'r safle medden nhw, ac mi ges i ateb yn cadarnhau y gallwn annog blodau wrth y giât o hyn ymlaen! Beryg i adran briffyrdd Gwynedd roi enw da i fiwrocratiaeth. Diolch am eu hagwedd ymarferol; mae'n adfer hyder rhywun yn yr awdurdod lleol.

Traed i fyny

Llwybr arall wedi'i orffen. Gwely newydd yn barod i'w blannu.
Traed i fyny; peint yn yr haul.

Y gwaith adeiladu mwy neu lai wedi gorffen rwan, felly cawn fwy o amser i ymlacio yn yr ardd, heb deimlo bod cant o bethau i'w gwneud!


Arddangosfa wych o flodau Mari a Meri, nasturtiums, eleni. Y rhain wedi'u plannu mewn hen grwc efo pys pêr, letys, a lobelia. Edrych ymlaen i biclo'r hadau..

Cnwd da o ffa eto; pys yno hefyd o'r golwg. Blodau haul yn dal i fyny ar ôl dechrau araf iawn trwy'r nosau oer.

Dau blanhigyn pwmpen sydd o dan y twnel bach yng ngwaelod y llun. Y rheiny wedi dioddef yn ddiawchedig efo'r haf hwyr hefyd, a dyna pam dwi wedi rhoi plastig drostyn nhw.  Crown prince, yr hen ffefryn ydi un; ac amazonka ydi'r llall. Mae un o bob un lawr ar y rhandir hefyd, yn yr awyr agored.

Wastad yn mynd i Lydaw..

Teimlo'n euog am adael bythefnos rhwng dau ddarn eto... dyma lun neu ddau... a 'chydig o fwydro.

Yn unol â hen addewid, dyma lun o'r Clematis viticella 'Madame Julia Correvon' sy'n blodeuo rwan, ar dalcen ogleddol y cwt.

Mi fuon ni am wsos a hanner i orllewin Iwerddon; i'r Gaeltacht yng Nghonemara, a chael ein hamgylchynu gan iaith hyfryd ond bregus yr Wyddeleg.

Naw wfft i Dave Datblygu sy'n canu'n llawn gwenwyn am Gymry sydd "wastad yn mynd i Lydaw: byth yn mynd i Ffrainc..." bla, bla. Tydi o ddim byd o'i fusnas o os ydi rhai isio mynd i fwynhau diwylliant wahanol. Twll ei dîn o. 'Mond math gwahanol o snobyddiaeth sydd ganddo fo yn y pendraw.

Ond awn ni ddim i golli cwsg dros rhyw lolbotas ddi-ddim fel'na. Rheswm callach i beidio mynd i Lydaw a Chonemara ydi'r tywydd Celtaidd! Tua 6 blynedd yn ôl mi fuon ni ar Ynys Skye am wsos, a chael glaw bob dydd. Dywedwyd bryd hynny na fysan ni fyth yn mynd i'r gogledd am wyliau eto! Glaw yn Llydaw hefyd yr 'haf' canlynol.

Mi gawson ni law bob dydd yn Iwerddon eleni hefyd.... a thonnau mawr ar y ffordd 'nôl i Gaergybi wedyn. Dwn 'im fydd neb isio dychwelyd i fanno chwaith.

Ar y llaw arall, mi welson ni lefydd gwych, cyfarfod pobl ddifyr ac angerddol, a llwyddo i wneud rhywbeth bob dydd.

Ynys Ghólaim; Clogwyni Moher; Knowth ar y ffordd adra; cwrel ar draeth Tra An Doilin; un o ddolydd blodeuog gwych Y Burren.

Wrth gyrraedd adra, y peth gynta wnaeth y Fechan a finna oedd mynd allan i'r ardd i weld e oedd be, a mwynhau mafon yn syth o'r llwyn, ac ogleuo pys pêr. Mmm.

Does unman yn debyg i adra.