Tyfu bwyd, hel fy nhamaid, a'r byd o nghwmpas i, 700 troedfedd uwchben lefel y môr.

23.8.13

Hel Llus

O'r diwedd ges i gyfle i ddefnyddio'r grib*:


Tua 2 bwys oeddwn yn medru hel mewn awr efo bys-a-bawd dwi'n meddwl. 
Efo'r grib: tua 20 munud. Dyfarniad: ia-hw, pam na ddefnyddiais o cyn hyn?



Anfantais y teclyn ydi bod angen ll'nau y dail a'r brigau a'r ffrwythau anaeddfed o'r helfa.

Ond, ti'n medru gwneud hynny yn y gegin, efo Sian James** yn gwmni, ymhell o gyrraedd y gwybed bach!


 
Pedwar pwys- dim digon i wneud jam a tharten hefyd. Anodd curo tartan dda, ond mae jam yn ymestyn y mwynhad am gyfnod hirach tydi...

Mae Mam yn cadw un cacan blât lus yn y rhewgell tan y Nadolig. 
Does dim byd gwell na blas yr haf ynghanol gaeaf. Dyna pam dwi'n derbyn pob gwahoddiad am ginio dydd San Steffan yno bob blwyddyn!

Jam wnes i yn y diwedd, a rhywfaint o stiw ffrwyth i'w gael efo iogwrt a hufen ia. Mmmm..



Mae byw mewn ardal fynyddig yn achosi mwy nag un poen, ond mae cnwd blynyddol y llus -cynnyrch hael ac am ddim gan y fam ddaear- yn lleddfu llawer o'r anawsterau.


* mi wnes i son am y grib hel aeron gynta yn fan hyn flwyddyn yn ol.
**neu CD o'ch dewis chi wrth reswm..er, byddai croeso i Sian James ddod acw am bot o jam unrhyw bryd.


16.8.13

O rwy'n mynd yn ol i Flaenau Ffestiniog


grawnwin Ile de Re
Waeth lle aiff rhywun ar wyliau, mae'n braf cael dod adra tydi. Y Moelwynion a phaned ydi'r pethau cynta' ar fy meddwl wrth gyrraedd copa'r A470 ar y Crimea.

Gwyliau heb gar oedd hwn i fod, ond diolch i amserlenni hurt bost First North Western/Virgin/Railtrack/neu bwy bynnag sy'n taflu rhifau yn yr awyr a'u trefnu nhw ar daflen, doedd hynny ddim yn hawdd.

Er inni deithio pellter o tua 750 milltir i'r pwynt pella', mae gen' i ofn mae'r cymal cyntaf un; ein tren NI,  rheilffordd Dyffryn Conwy, o Flaenau Ffestiniog i Gyffordd Llandudno, oedd y drwg.

Mae tren Stinog yn cyrraedd Jyncsiyn chwe munud AR OL i dren Llundain adael! Bler. Diflas. Anfaddeuol a deud y gwir. Doedd cicio sodlau am ddwy awr yn aros am y tren nesa', mor fuan yn y siwrna ddim yn dderbyniol, felly rhaid oedd mynd a'r car i'r Jyncsiyn, a thaid y plant yn dilyn ar y tren (tocyn pensiynwr am ddim: handi!) er mwyn mynd a'r car adra.

Heblaw am hynny, roedd pob trefniant yn hwylus iawn. Roedden ni wedi cyrraedd y gwesty yn Paris yn fuan ar ol chwech o'r gloch. Lle braf ar lan camlas La Villette, a lle poblogaidd am adloniant fin nos.

Cyffordd Llandudno 0940 - 1238 Euston. Virgin.  
>   Tiwb i St. Pancras
>   St. Pancras 1431 - 1747 Gare du Nord, Paris. Eurostar. (Dwy awr a chwarter o daith; troi'r cloc).

< Teithio ar Afon Seine ar y Batobus, -fel eistedd mewn ty gwydr chwilboeth heb chwa o awyr iach.

> Canolfan Pompidou






Ar ol diwrnod/ddau yn chwilio am botel ddwr ratach na 4 ewro, symud ymlaen i'r arfordir:


 Paris Montparnasse 1209 - 1525 La Rochelle. SNCF TGV.  
> Bws dros y bont i ynys Ile de Re (tri chwarter awr). 
> Ar droed i lan y mor (tua 2km, chwarter awr).




Mwynhau wythnos yn fanno, yn diogi a chwarae ar y traeth a chrwydro ar feics; y math na fydden ni eisiau i neb ein gweld ni arnyn nhw adra!


Ynys fechan ydi Ile de Re, ond am yr awyr... dwi ddim yn cofio sylwi ar awyr mor anferthol ers talwm. Y tirlun yn hollol wastad a'r awyr las, glir yn ymestyn i bob cyfeiriad. Hyfryd.



 Teithio'n ol wedyn syth trwadd i Lundain am ychydig ddyddiau dinesig eto.

La Rochelle 0921 - 1253 Montparnasse. 
>   Metro i Gare du Nord.
>  Paris Gare du Nord 1613 - 1739 Llundain.

Y Fechan ar ochr orllewinol y byd, a finna yn y dwyrain. Sefyll bob ochr i'r meridian yn Greenwich sy'n fan cychwyn i fesur pellter ac amser pob lleoliad rownd y ddaear.

Dridiau wedyn: mynd yn ol i Flaenau Ffestiniog. Canu can y Tebot Piws bob hyn a hyn, gan greu embaras i'r plant -fel sy'n ddyletswydd i bob tad cydwybodol!

Euston 1610 - 1858 Cyffordd Llandudno. 
> Adra mewn car, diolch i'r taid arall. 
> Ac yn syth at y teciall!

Roedd y Pobydd a fi wedi treulio mis yn teithio gorllewin Ewrop ar drenau ugain mlynedd a mwy yn ol, ac roedden ni eisiau rhannu rhywfaint o'r profiad efo'r plant. Am nifer o resymau rydan ni wedi dewis peidio hedfan ers blynyddoedd, ac er y byddai'n rhatach mynd ar awyren o Fanceinion i La Rochelle, roedd y tren yn ffordd hwylus a braf o deithio a gweld y wlad (a hefyd caniatau cyfnodau ym Mharis a Llundain bob pen). Mae trenau Ffrainc cymaint gwell na threnau Cymru a Phrydain. Cyflymach; distawach; glanach; mwy cyffyrddus o lawer. Mae hyd yn oed y coffi ar y tren yn arbennig yno! Dwi'n falch inni fynd ar yr antur. Mi gawson ni wyliau cofiadwy iawn.
Wnawn ni o eto? Na, go brin. Dim fel teulu o bump beth bynnag. Gwyliau adra fydd hi'r flwyddyn nesa, a bydd y ddwy hynaf yn gadael y nyth ac eisiau  teithio efo'u ffrindiau yn y blynyddoedd nesa efallai.

Doedden ni ddim yn gwybod am y ddamwain erchyll a fu ar dren yn Galicia nes inni gyrraedd adra, ac mae'n siwr mai da o beth oedd hynny.

Fyddwn i'n annog pawb arall i fynd ar y tren? Yn bendant. Allez!







14.8.13

Troi'r rhod

Pan ddaethon ni adra o'n gwyliau, roedd hi dal yn sych, ond erbyn hyn dychwelodd y glaw, ac mae'n dipyn oerach nag oedd hi cyn inni fynd. Mi fyddai'n braf cael wythnos neu ddwy arall o haul, cyn gorfod cadw popeth am y gaeaf!

Bob hyn a hyn, pan mae'n sych a chynnes, mi fyddai'n rhoi trap gwyfynod allan yn yr ardd, a'r Fechan a finna'n cofnodi'r bore canlynol be' ddaeth at y golau.


Pedwar o'r helfa ddiwethaf: gem pres gloyw; gwyfyn corn carw; gwyfyn bwau llwydfelyn; gem fforch arian. Bu'r lamp ymlaen am deirawr, tan hanner awr wedi hanner nos, ac mi rois geuad ar y trap dros nos. Erbyn codi'r bore daeth yn amlwg nad oedd y ceuad wedi gorchuddio'r trap yn iawn ac roedd y rhan fwya' o'r gwyfynod wedi dianc i'r tywyllwch!

Gwyfyn cynffon gwennol oedd yr un oeddwn eisiau tynnu ei lun fwyaf, ond denig wnaeth hwnnw.

Mefus a mafon efo crempog. Byddai'n dda cael dyddiau braf eto er mwyn cael bwyta allan yn yr ardd. Anodd curo pryd o fwyd yn yr haul.

Mae'r llun ar ddechrau'r darn yma'n dangos cacen wnaeth Yr Arlunudd i'w rhieni i ddathlu penblwydd priodas, y gwpan wedi'i wneud o 'icing' i gynrychioli llestr 'china'. Da oedd hi hefyd. Blas mwy.

Yn groes i'r disgwyl, daeth blagur da iawn oddi ar y marchysgall yn y rhandir. A mwy i ddod.
Y broblem rwan ydi be ddiawl dwi'n mynd i wneud efo nhw? Dim ond allan o jar neu mewn bwyty dwi wedi cael artichokes o'r blaen, felly bydd angen chwilio am fanylion sut i goginio a thrin y pethau diarth, rhyfedd yma.


Ydi'r haf ar ben? Gobeithio ddim... ond o leia' cafwyd haf eleni. Diolch amdano.


8.8.13

Un geiriosen ni wna bwdin

Mi fu'r clan ar wyliau. Taith anturus ar y tren.
Braf iawn oedd o hefyd: cael anghofio am ddyletswyddau naw-tan-bump, a mwynhau llefydd diarth.

Mae wythnos ola' Gorffennaf ac wythnos gynta' Awst siwr o fod yr adeg gwaetha' posib i arddwr droi cefn ar ei lafur cariad. Cymaint o bethau angen sylw, a phethau i'w hel, ond maen nhw'n ca'l panad yn jel tydyn, felly mae'n iawn i bawb gael hoe weithiau.

Ar gyrraedd adra nos Fawrth, mi es i'n syth allan i arolygu'r ystad. Roedd rhai pethau wedi gorffen, rhai wedi agor; rhai wedi aeddfedu, rhai wedi'u bwyta; ond popeth yn fwy a bleriach.

Roeddwn yn gwybod ers talwm nad oedd cnwd o geirios yn mynd i fod ar y morello eleni, ond mae cyfanswm o un yn arbennig o siomedig tydi! Cywilydd y peth. Dwi wedi tendio a bwydo'r goeden eleni ar ol cael llai na dwsin y llynedd, ond er bod yr amodau blodeuo a pheillio wedi bod yn ardderchog, ychydig iawn o ffrwythau gnapiodd. Disgynodd y cwbl namyn un wedyn! Bosib mai fi dociodd yn anghywir flwyddyn d'wytha? Dwn 'im.

Be am y coed er'ill ta? Ar ol meddwl bod yr afal Enlli wedi mynd i'r gwellt y llynedd, mae hi wedi cynhyrchu dyrnaid o afalau -ond dim ond ar y canghennau chwith. Dim byd ar y dde. Ydw i am roi blwyddyn arall i weld os daw hi at ei hun yn well, yntau rhoi clec iddi? Hmmm...
Eirinen Ddinbych: er ei bod wedi cymryd ei lle yn dda, ac yn ffynnu, daeth dim un blodyn ar y geden eleni, felly dim ffrwyth.
Afal croen mochyn: er cywilydd i mi, mae hon dal yn y twb yn disgwyl imi baratoi'r ddaear i'w phlannu. Dim ffrwyth eto felly.
Ta waeth- fel ddywedis i am siom y ffrwythau llynedd: flwyddyn nesa' efallai!



Y blodau haul wedi mynd heibio'u gorau tra'r oedden ni oddi cartra'. Ond yn dal i ddenu gwenyn mel o rywle.


Blodau gwynt Siapan ar eu hanterth i'n croesawu adra, a'r cacwn wrthi fel lladd nadroedd yn hel y paill melyn.



Addewid o gnwd eitha' da o domatos, yn profi bod dyfal donc yn gallu talu... yr haf sych wedi cadw'r gwaetha' o'r ffwng draw hyd yma.




Y gloynod gwynion dal wrthi ar y bresych... y peth ola' wnes i cyn gadael oedd adeiladu ffram a rhwyd dros y bresych a'r sbrowts, ond roedd y planhigion wedi llenwi'r gofod yn y pythefnos fuon ni o'ma. Bob man oedd deilen yn cyrraedd y rhwyd, roedd y tacla wedi medru dodwy!


Yn wahanol i'r ffrwythau 'coed', mae'r cyrins wedi gwneud yn dda. Tra oedden ni i ffwrdd, bu teidiau a neiniau'r genod yn dyfrio'r ardd a'r rhandir; yn hel courgettes a blodau pys per a ffrwythau meddal; ac yn tynnu malwod a lindys ar ein rhan chwarae teg.

Mae pwysi o gyrins yn y rhewgell rwan yn barod i'w trin. Ar ol diwrnod/ddau arall o ymlacio, mi drown ein sylw at jam aballu mae'n siwr. Roeddwn wedi hel y gwsberins a'u stiwio cyn mynd, a hwnnw hefyd wedi'i rewi.



Mi godais gopi o'r Cymro (rhifyn 2il Awst) drannoeth y dychwelyd, a chael syrpreis braf.
Diolch i Gerallt Pennant am gyfeirio'n garedig at y blog yma yn ei golofn arddio wythnosol. Da fyddai gweld ei erthyglau o wedi eu casglu ynghyd ar wefan Y Cymro er mwyn medru cyfeirio 'nol atynt, yn niffyg llyfrau garddio modern yn y Gymraeg. Tydi adran 'Colofnwyr' y wefan heb ei diweddaru ers bron i ddwy flynedd mae gen' i ofn.
Neu beth am eu rhoi ar blog GP? Edrych ymlaen!