Hanner Tymor

Wel, ches i ddim mynd i Chelsea eto. Ta waeth: dim colled.

Wrth wylio'r gyfres hir o raglenni o "Sioe arddio fwya'r byd...(wedi'i chefnogi gan gyfalafwyr caredig a gwych Em-An-Jii...)" dwi'n sylwi na fyswn i'n mwynhau gwasgu trwy'r miloedd brwdfrydig, a gorfod edrych ar y gerddi drudfawr -ambell un wedi costio chwarter miliwn cofiwch- dros ysgwyddau rhesi o ymwelwyr eraill; bob un wedi talu'n ddrud am docyn, ac am deithio a llety. Ac yn union fel yr eisteddfod, byswn i'n flin gacwn am orfod talu trwy fy nhrwyn am fy mrechdan ciwcymbar a Pimms...

Ar ddiwrnod o wyliau heddiw, a hithau'n ddiwrnod poeth braf, mi es i efo'r Fechan am dro i lawr i Gwmbowydd, pum munud o'r tŷ, a chael amser wrth ein boddau yn crwydro'r coed, edmygu planhigion a gwylio adar. Cyfuniadau gwell nag unrhyw 'show garden' dros dro.

Crwydro wedyn i ben Carreg Defaid, neu 'Ben Banc' fel mae'r plant lleol yn ei alw -erioed am wn i- lle mae'r olygfa orau i'w chael ar gyrion unrhyw dref yn unrhyw le ar wyneb y ddaear anhygoel hwn. Yma hefyd mae un o englynion enwog Hedd Wyn, i gofio un o'r hogia lleol a farwodd yn y rhyfel mawr.

Dio
Ei aberth nid â heibio- ei wyneb annwyl
  Nid â'n ango
Er i'r Almaen ystaenio
Ei dwrn dur yn ei waed o.   Hedd Wyn.*










Diwrnod gwell o lawer na Chelsea unrhyw bryd. A'r cwbl am ddim.

Mae'n hawdd iawn anghofio be sydd ar ein stepan drws, gan weld addewid o rywbeth gwell yn rhywle arall, y man gwyn man draw ystrydebol.

Mi fuon ni wedyn (ar y ffordd i 'nôl un arall o'r genod o'i gwaith) am dro at lan Llyn Tecwyn Isaf, gwta ugain munud i ffwrdd. Dyma safle cyfoethocaf Meirionnydd, os nad Gwynedd, am weision neidr, a chael gwledd o bryfaid lliwgar a blodau a physgod a phenabyliaid ac awyr las.

Orig o drawsblannu blodau haul a chwynnu ar ôl dod adra, cyn rhoi'r traed i fyny efo diod bach ac ymlacio ar ddiwedd diwrnod arbennig.

Mae'n hanner tymor eto, a finna wedi bwcio 'chydig o ddyddiau o wyliau. Ond, mi allwch fentro bod y rhestr o bethau sydd angen eu gwneud yn yr ardd (ac och-a-gwae: ar y rhandir), yn hirach o lawer na'r oriau sydd ar gael i'w cyflawni!

-------
* Mwy am Deio ar wefan Llafar Bro.

Faint o'r Gloch?

Amser chwynnu!

Mae'n amhosib cadw unrhyw ardd yn glir o ddant y llew am wn i, ond pan mae'r ardd yn ffinio efo ffordd gyngor a'i hymylon yn laswellt llawn clociau hadau, does dim llawer o bwrpas colli cwsg a thynnu gwallt pan mae lluwch o barasiwts blewog yn hedfan dros y ffens i gyfeiriad y borderi a'r gwlau llysiau nagoes..

Ychwanega blant sy'n mwynhau chwthu'r hadau a chyfri' faint o'r gloch 'di, ac mae ar ben ar unrhyw ymgyrch i gadw'r blodyn pi-pi'n gwely allan o'r ardd tydi!

Ond, yn lle rhincian dannedd a swnian am rywbeth arwynebol a dibwys -yr hyn fysa'r Arlunydd, yn ei sarcasm arddeglyd ffraeth yn alw'n broblemau'r gorllewin ("cofia am ryfeloedd a newyn...") -mae'n dda weithiau i ail edrych ar bethau.

Mae dant y llew wedi'r cwbl yn flodyn hardd iawn iawn, ac yn fwyd gwerthfawr i bryfetach ym misoedd Mawrth ac Ebrill, ac mae'r dull o wasgaru hadau yn gampwaith peiriannyddol gwych.

Fel yr aderyn to cyffredin, di-sylw, tasa dant y llew yn brin, bysa pobl yn dod o bell i edrych amdano.
Na, tydi dant y llew neu ddau yn y lawnt ddim yn ddiwedd y byd.
Ohmmmmmmm....

Dwyn ffrwyth?

Y Fechan: "Dad! Be ydi'r aderyn coch a glas 'na efo pen du, yn y goeden eirin?"
Fi: "Asiffeta!" ...ac allan a fi...

Ar ôl rhuthro allan i glymu hen gryno-ddisgiau i ganghennau'r goeden, mi ges i gyfle i egluro wrthi mae coch y berllan oedd yr aderyn diarth. Ceiliog oedd yr un hardd coch a glas, a'r iar efo fo, yn gymar llai lliwgar, fel nifer o adar eraill.

Dim ond unwaith o'r blaen -dwi'n meddwl- y gwelson ni goch y berllan yn yr ardd, ac yn wir yn y cyffiniau, ac mae'n wirioneddol wych i weld adar mor glws ac anghyffredin ynghanol y dref.

Ond! Maen nhw'n bwyta blagur ar goed ffrwythau 'tydyn. A'r bore welodd y fechan nhw, pigo petalau oddi ar y blodau eirin prin oedden nhw! Dwi wedi swnian o'r blaen* am ddiffyg ffrwythau ar y goeden eirin Dinbych, felly dim ond hanner croeso cyndyn gaiff coch y berllan yma ar hyn o bryd, er mor brydferth ydyn nhw.  Hen ddyn blin dwi 'de...

Ond fel mae'r blodau wedi dechrau agor ar y goeden eirin dros yr wythnos d'wytha, mae'r tywydd wedi troi'n oer eto, yn union fel llynedd, a chenllysg ac eira'n cynllwynio yn fy erbyn gorau fedran nhw hefyd!

Y goeden eirin mewn cawod eira ar Ebrill y 27ain.

 Dwi wedi bod allan efo brwsh paent yn gobeithio 'mod i'n trosglwyddo rhywfaint o baill o flodyn i flodyn, ond amser a ddengys os bydd yr ymdrech yn dwyn ffrwyth eleni o'r diwedd. Os ydi'r adar a'r tywydd yn dwyn fy ngobeithion am ffrwyth eto, mi gaiff y goeden eirin fynd 'nôl i Ddimbach i'r diawl.

*Dim eirin -Awst 2015

Coch y berllan ar Wicipedia

#GwynThomas: 'Ple heno yr wyt ti?'

Ar brynhawn noeth yn y gaeaf
Fe welwch freichled o dref ar asgwrn y graig.
-Gwyn Thomas, 'Blaenau'. Cyfrol Ysgyrion Gwaed, Gwasg Gee, 1967

Diolch am yr angerdd, Gwyn, a diolch am y bennawd.

Mae teyrnged ar wefan papur bro Stiniog a'r cylch na fedra' i wella arni, felly taw pia hi am rwan, ond bydd colled ar ei ôl yma yn ei filltir sgwâr.

Vivian Parry Williams yn holi Gwyn Thomas mewn neuadd lawn ar noson lansio'i lên-gofiant, 'Llyfr Gwyn', nôl yn Nhachwedd 2015 yn Stiniog.

Nawr lanciau rhoddwn glod

...y mae'r gwanwyn wedi dod...

Britheg (dim ond un) a chlychau dulas (pump) wedi ymddangos eto, a finna'n meddwl fod y llygod wedi bwyta pob un ohonynt!

Dwi'n meddwl siwr nad oedd unrhyw un o'r ddau yma wedi blodeuo yn 2015, felly mae croeso mawr i'r ddau eleni.

Mae digon i edrych ymlaen ato eto; moliannwn oll yn llon.