Cerdyn Post o Seoul

Mae byw mewn dinas wedi apelio ataf o dro i dro dros y blynyddoedd. Cael mwynhau'r parciau a'r gerddi cyhoeddus, amgueddfeydd ac orielau liw dydd, a manteisio'n llawn ar fwrlwm gweithgareddau'r nos; cyngherddau, chwaraeon, bwyta allan ac ati.

Mewn bywyd blaenorol bron, yn yr wythdegau hwyr, treuliais ddwy flynedd yn hyfforddi i fod yn beiriannydd efo'r bwrdd trydan yng ngogledd Llundain. Yn Cockfosters, ym mhen pellaf un llinell Piccadilly ar y tiwb, roedd y ganolfan mewn ychydig aceri o dir coediog braf, a dros y ffordd o Barc Gwledig Trent a’r ‘green belt’ enwog. Dyma lle oeddwn i pan darodd storm fawr Hydref 1987 a gweld rhywfaint o’r dinistr a wnaed i filiynau o goed hynafol de-ddwyrain yr ynysoedd yma. 

Y cyrion gwyrdd oedd fanno, ond eto'n ddigon agos i biciad i mewn am flas o'r bywyd dinesig, a mynd bob nos Fercher i'r West End i gyfarfod Dewi 'mrawd, a chriw difyr o Gymry'r ddinas, Cnwc, Pedr Pwll Du, a Geraint a Mogos. 'Sgwn i lle mae'r tri cymeriad olaf yna heddiw?

Yn y nawdegau cynnar, mynd 'nól-a-mlaen at ffrindiau i Abertawe a mwynhau'r cyferbyniad rhwng y ddinas brysur a llwybrau troed a beic i'r Mwmbwls a Phenrhyn Gŵyr; ac ugain mlynedd yn ddiweddarach, dod i werthfawrogi Caerdydd fel prifddinas fach fyrlymus a chyffrous, ond yn ddigon agos atoch yr un pryd, pan oedd dwy o'n genod ni yno yn y brifysgol.

Mynydd Namsan o'r ddinas

Erbyn hyn, mae un o'r merched hynny yn gweithio yn Seoul, prifddinas De Corea, ers dwy flynedd a hanner, ac yno ydw i wrth 'sgwennu hyn, yn 'mochel o'r gwres llethol mewn caffi braf, yn aros amdani hi ac un o'i chwiorydd sydd wedi teithio yma efo fi.

Ar ôl gweld y smog wrth lanio wythnos yn ôl, roeddwn yn ofni'r gwaethaf am dreulio amser mewn dinas o 10 miliwn o bobl. (Mae'r ardal ehangach a elwir Seoul Capital Area yn gartref i dros 50 miliwn!) Ond mae'n ddinas lân a chroesawgar, ac ystyrir hi yn ddiogel iawn i deithwyr. All Cymru ond breuddwyddio am rwydwaith mor wych ac effeithlon a rhad o drenau a metro tanddaearol a bysus.

Maen nhw’n deud am ardaloedd trefol tydyn, nad ydych chi fyth mwy na ‘chydig fetrau oddi wrth lygoden fawr. Welson ni ddim un llygoden i fod yn deg, ond yn Seoul gallwch ddweud yn reit saff nad ydych chi fyth mwy nag ychydig fetrau oddi wrth beiriant cymysgu sment! Mae’r metropolis yn ddi-ddiwedd. I bob cyfeiriad! Ac mae’n amlwg yn dal i dyfu.

Mi fyddai’n rhestru ychydig o’r adar aballu sydd yma yng ngholofn Byd Natur Yr Herald Cymraeg wsos nesa, ond digon ydi dweud nad oes fawr o fio-amrywiaeth yn y ddinas fel y gallwch ddychmygu oherwydd diffyg cynefin naturiol ymysg yr ardaloedd datblygedig. Neu’n bwysicach efallai -gan ei bod yn ddinas eithaf coediog ar y cyfan, ac ynddi lawer o barciau cyhoeddus, a phump safle treftadaeth y byd- ydi’r diffyg cysylltedd rhwng yr ardaloedd gwyrdd a'u gilydd, ac efo’r cefn gwlad tu hwnt i’r metropolis.

Ardal o diroedd Palas Gyeongbokgung, un o safleoedd treftadaeth y byd Unesco

Ambell bioden a brân; crëyr glas, a chrëyrod gwynion. Nifer fach o hwyaid hefyd, gan gynnwys efallai y chwadan fach ddelia sy’n bod, sef yr hwyaden gribog, neu’r hwyaden mandarin (Aix galericulata). Yn y dwyrain pell mae ei gynefin cynhenid, ond mae wedi sefydlu yn y gorllewin ar ôl dianc o gasgliadau adar. Fel mae’n digwydd, ym Mharc Trent Cockfosters welais i’r rhain gyntaf, dros 30 mlynedd yn ôl.

'Da ni wedi cael ymweld â sawl safle hanesyddol, gan gynnwys Palas Gyeongbokgung, a hynny mewn gwisg draddodiadol pan oedd hi’n 32 gradd C! Mi fuon ni yn yr amgueddfa genedlaethol hefyd, ac yn cerdded waliau hanesyddol y ddinas.

Un uchafbwynt oedd cael mwynhau, am y tro cyntaf erioed, noson arbennig o bêl-fas, a’r tîm cartref Eirth Doosan yn colli o 5 i 7 rhediad, mewn diweddglo cyffrous iawn yn erbyn y Changwon Dinos. Ar ôl treulio chwarter awr yn ymchwilio’r rheolau yn y pnawn, mi hedfanodd tair awr a chwarter yn gyflym iawn gyda'r nos ym mwrlwm ac angerdd y cefnogwyr cartref.

Stadiwm Jamsil

Mae’r tywydd wedi bod yn chwilboeth bob dydd hyd yma, a’r gwres trymaidd yn mygu weithiau, ond
mae’n anodd curo camu allan o fwyty neu gaffi sy’n oer braf efo ‘air-con’, i awyr mwyn y nos. Profiad unigryw ar wyliau! Ar noson fel’na gawson ni fwynhau gwylio’r machlud dros byllau a phalas hynafol Wolji, a phont wych Woljeonggyo, yn ninas Gyeongiu yn ne-ddwyrain penrhyn Corea. Gwibdaith hyfryd o ddeuddydd a hanner allan o’r brifddinas; taith tair awr a hanner gyffyrddus iawn ar fws inter-city moethus.

Pont Woljeonggyo

Un o’r llefydd gorau i weld ehangder Seoul, a’r mynyddoedd sy’n codi o’r gwastadeddau concrit, fel copaon Eryri uwchben haen o gwmwl, ydi’r tŵr cyfathrebu ar fynydd Namsan, er ei fod yn safle prysur braidd. Gallwch ddringo’r grisiau neu ddal gar cebl at droed y tŵr, ac yna dalu i deithio mewn lifft i’r ystafell banoramig ar ei ben, 700 troedfedd i fyny, a gweld golygfa gron gyfa' o’r ddinas. Hyfryd oedd gwylio’r machlud yn fanno hefyd, ar ôl pryd blasus o fwyd yng ngwaelod y tŵr (y bwyd yn boenus o ddrud yn y top, fel y gallwch feddwl!)

Y ddinas (rhan fach ohoni o leiaf) o fynydd Namsan

Rydan ni wedi bwyta fel brenhinoedd yma, yn kimchi a bibimbab a stiws a nwdls; wedi ffrio ein cigoedd ein hunain ar olosg ynghanol bwrdd ac wedi gwledda ar bingsu, sef desglad o shafins llefrith wedi rhewi, efo hufen a ffrwythau neu siocled a bisgedi!

Dwi’n gobeithio ychwanegu at y rhestr adar yn fy nyddiau olaf yma, ac ymestyn mwy ar orwelion a phrofiadau, ond ar y cyfan, er bod Seoul yn lle arbennig, a bod cyfnodau mewn dinas yn andros o hwyl -mae’n well gen i fyw mewn tref fechan yng nghefn gwlad Cymru wedi'r cwbl!

- - - - - - - - -

*Rydw i'n teipio ar chromebook, ac heb feistroli'r bali peth yn iawn, felly maddeuwch os ydi'r fformatio yn dod allan yn rhyfedd ar eich sgrîn.
Cam sam ni da.

Adar o'r unlliw..