Digon i’w wneud

Castanwydden bêr -sweet chestnut- yn Wrecsam ydi coeden y flwyddyn yng ngwledydd Prydain eleni! Bydd y goeden 480 oed rwan yn ‘cystadlu’ yn erbyn coed eraill trwy Ewrop. Dyna reswm da dros fynd am dro i Barc Acton y penwythnos hwn. Cyfle i biciad i lecyn lleol i hel y cnau blasus i’w rhostio ar y tân dros y gaeaf hefyd!

Os ydych yn chwilio am weithgareddau amgylcheddol eraill, mae llawer iawn ar y gweill: mae rhai o’r isod ar gyfer aelodau, ond bydd croeso i chi fynd i gael blas cyn penderfynu ymaelodi wedyn os hoffech.

Mae Cymdeithas Edward Llwyd yn cynnal dwy daith gerdded yn y gogledd bob wythnos. Cymdeithas “i naturiaethwyr Cymru” ydi hi, “cyfle i werthfawrogi a dysgu am y byd o’u cwmpas drwy gyfrwng yr iaith Gymraeg". Yr wythnos hon (Sadwrn 11eg), mae taith y gorllewin yn dilyn rhan o Lwybr y Pererin, o Dalysarn i Glynnog. Cychwyn am 10.30 o faes parcio Talysarn, er mwyn mwynhau 'Hanes a natur... ar ffyrdd a llwybrau cefn gwlad, cyffredinol hawdd, ambell allt, gwlyb mewn mannau. 7-8 milltir’. Yn y dwyrain mae taith ‘ar ochr ogleddol pentre Diserth, yr hen linell rheilffordd a’r Graig Fawr. Tua 5m’. Cyfarfod wrth y clwb bowlio. Ewch i wefan y gymdeithas am fwy o fanylion a rhaglen Tachwedd.

Os ydych yn teimlo’n fwy anturus, mae gan Glwb Mynydda Cymru -sy’n "hyrwyddo mynydda drwy gyfrwng y Gymraeg" raglen o deithiau hefyd. Y Sadwrn yma mae taith sy’n cychwyn trwy ddal bws o Fetws y Coed am 8:05 i Ben y Gwryd, a cherdded ‘nôl dros gopa Moel Siabod. Disgrifir y llwybr fel un ‘eithaf garw efo peth sgramblo hawdd dros gerrig mawr. ...ond cerdded hawdd ar y cyfan. Tua 12.5 milltir, 7-8 awr’. Eto, cewch fanylion ar eu gwefan.

Un ffordd o gyfrannu at wella’r amgylchedd ydi gwneud gwaith gwirfoddol, ac mae digonedd o gyfleoedd ar gael. Er enghraifft, mae Cymdeithas Eryri yn cynnal diwrnod o glirio eithin ddydd Gwener y 10fed (10-3) ar safle siambr gladdu hynafol yng Nghwm Anafon yn y Carneddau, a chyflwyniad i’r hanes gan archeolegydd. Yn fy ngholofn dair wythnos yn ôl soniais am y frân goesgoch, ac mae cyfle i chi ymuno efo swyddog o’r Gymdeithas Warchod Adar rhwng 3 a 5 bnawn Mawrth (14eg) ym Mwlch Sychnant i’w cyfri a dysgu mwy amdanynt. Ewch i wefan Cymdeithas Eryri er mwyn cadw lle, a gweld gweddill eu rhaglen wirfoddoli, teithiau tywys, a sgyrsiau amrywiol.

Efallai mae Ymddiriedolaeth Natur Gogledd Cymru sydd brysuraf yr wythnos yma, gan gychwyn efo sgwrs ar-lein nos Iau, am blanhigion gardd sydd â’r potensial i fod yn ymledol; Taith dywys dwy raeadr yn Abergwyngregyn ddydd Gwener (£2), rhwng 10 a 2 er mwyn ‘darganfod adar, aeron, hanes lleol a golygfeydd anhygoel’. Mae’r Ymddiriedolaeth yn dathlu ei phenblwydd yn 60 yn eu cyfarfod blynyddol ddydd Sadwrn, ac mae’r ddarlith ‘Siarc! Siwrnai i Gymru Tanddwr’ yn llawn gyda’r nos. Ewch i’w gwefan am raglen lawn o weithgareddau.

Mae Cynhadledd Flynyddol Cofnod, Gwasanaeth Gwybodaeth Amgylcheddol Gogledd Cymru, hefyd yn llawn ar y 18fed, ond maen nhw fel arfer yn rhoi recordiadau o’r siaradwyr gwadd ar eu sianel YouTube wedyn. Eleni, gallwn edrych ymlaen at glywed am ‘heriau gwarchod planhigion gwyllt’; ‘Dyfod y gylfinir yng Nghymru’; a’r diweddaraf ar afancod yng Nghymru, a llawer mwy!

Os ydi’r tywydd yn ddiflas galwch yn Storiel Bangor, lle mae arddangosfa ‘Moroedd Byw’ yn tynnu sylw at ryfeddodau ein moroedd, a swyddog ar gael ambell ddiwrnod i sgwrsio am waith cadwraeth môr yng Nghymru. Er fod Yr Ysgwrn wedi cau tan y gwanwyn, gall grwpiau drefnu i ymweld ag arddangosfa ‘Geiriau Diflanedig’ yno, sy’n ddathliad o’r cysylltiad cyfoethog rhwng byd natur ac iaith.

Digon o weithgareddau difyr ar y gweill felly, a dwi’n sicr bod mwy ar gael hefyd. Mwynhewch!

- - - - - - - - - - - 

Ymddangosodd yn wreiddiol yng ngholofn Byd Natur Yr Herald Cymraeg (Daily Post), 9 Tachwedd 2023